Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 69. Sayı (Nisan 2014)

Amonyak, hidrojen sülfür veya suda eriyen merkaptanlar gibi mad- delerin arıtılması amacıyla biyofiltre ünitesi öncesinde yıkayıcılar (coun- ter-current veya cross-current scrub- bers) kullanılır. Çamur kurutma sisteminden çıkan kirli havanın temizlenmesi uygulama- larına bir örnek olarak, İstanbul İSKİ Ambarlı Atıksu Arıtma Tesisi’ndeki Çamur Kurutma ekipmanından çıkan kirli havanın Tholander kimyasal yıka- yıcı (scrubber) ve biyofiltre sistemi ile arıtılması verilebilir. Yaklaşık 20 milyon nüfuslu İstanbul’da her biri en az 2 milyon N.E. kapasiteye sahip atıksu arıtma tesisleri bulunmakta- dır. Bu tesislerden biri de Marmara Denizi’ne deşarj yapan ve son tek- nolojilerin kullanıldığı modern, aynı zamanda oldukça büyük kapasiteli İSKİ Ambarlı İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi’dir. Koku arıtımı konu- sunda dünya lideri Tholander firması, adı geçen bu tesis için bir koku arıtma sistemi projelendirmiştir. Bu koku arıtma sistemi, proje ihtiyaçları gözö- nünde bulundurularak geliştirilmiş, biyofiltre ve counter-current- srubber sistemlerinden oluşmaktadır. 18 Su ve Çevre Teknolojileri • Nisan 2014 Teknik & Ürün Çamur Kurutma Tesisleri için Koku Kontrolü E vsel veya endüstriyel atıksu arıtma tesislerinden çıkan yarı katı haldeki malzeme, “çamur” olarak adlandırılır. İçme suyu arıtma tesislerinden ve diğer birçok farklı endüstriyel prosesten elde edilen askıdaki maddelerin çökmesiyle olu- şan malzeme de çamurdur. Arıtma prosesinin önemli bir kısmı olan yoğunlaştırma işleminden sonra çamur yine çok yüksek oranda su ihtiva eder; ancak çeşitli yöntemler ve farklı farklı mekanik ekipmanlar ile mekanik olarak yoğun (ıslak) çamu- run susuzlaştırma işleminden geçiril- mesi sonucunda elde edilecek katı çamur (çamur keki) içeriğinde yine yüzde 60-70 oranında su bulunur. Genellikle %20-30 katı madde içe- riklerindeki çamur kekinin daha kolay ve daha ekonomik olarak depolama sahalarına taşınabilmesi için kurutma yöntemleri geliştirilmiştir. Kurutul- muş çamurun yakılarak elektrik enerji etme uygulamaları da her geçen gün artmaktadır. Çamur kurutma işlemi için farklı metodlar vardır ve hepsinden istenmeyen kirli hava ve kötü kokular yayılmaktadır. Çamur kurutma tesislerinden çıkan kirli ve kötü kokan atık havanın en etkili ve ekonomik olarak giderilmesi yön- temlerinin başında biyofiltre tekno- lojisi gelmektedir. Biyofiltre ile koku arıtma işleminde, kirliliği oluşturan maddelerin doğal yollardan zararsız maddelere dönüşmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir: • Ortam sıcaklığı • Nötr pH değeri • Normal basınç Projelendirme verileri: • Çıkan kirli hava akış miktarı (Exhaust air flow rate): 20.000 Bm 2 /h • Biyofiltre yüzey alanı (Biofilter surface area): 145 m 2 • Kapasite: 200.000 Nüfus Eşdeğeri N.E. (Population Equivalents P.E.) Kirli havanın arıtılması Çamur kurutma tesisinden atı- lan kirli hava önce toplanmakta ve daha sonra iki kademeli koku arıtımı sistemi ile arıtılmaktadır. İlk etapta kirli hava bir ön arıtmaya tabi tutul- maktadır, daha sonra çiğ noktasına (dew-point) kadar soğutularak “coun- ter-current-scrubber” ünitesine veril- mektedir. Scrubber içindeki elemanlar, püskürtülen sıvı tarafından devamlı ıslak kalır. Ph kontrollü sülfürik asit ilavesi yüksek konsantrasyonlu amonyak “counter-current- scrubber” tarafından arıtılır. Counter-current- scrubber ünitesi korozyana dayanıklı termoplastik (PE) malzemeden imal edilmiştir. Kirli havanın tam olarak temizlenmesi, organik maddelerin ve koku yayan bileşenlerin tamamen yok edilmesi amacıyla biyofiltre ünitesi kullanılmıştır. Biyofiltre ünitesi modüler bir yapıya sahiptir. Biyofiltre sistemine alt kısmından, dağıtım haznesi kana- lıyla verilen kirli hava, biyofiltre orta- mından düzgün yayılı bir halde yukarı yönde biyoortamdan geçerek arınmış olur. Bu arıtma sistemi, kokunun mik- roorganizmalar tarafından karbondi- oksit ve su olarak ikiye ayrılması ile tamamlanır. Dr. Müh. Mete Gerçek / Danışman Mühendis mtgercek@uydunet.net Biyofiltre Kirli Hava Multiventuri Scrubber Counter Current-Scrubber Fan Temiz Hava