Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 68. Sayı (Mart 2014)

54 Su ve Çevre Teknolojileri • Mart 2014 Makale Tablo 3: Atıksularda bulunan zararlı bazı organik maddelerin endüstriyel kaynakları Fenoller ve türevleri Fenol ve türevleri bilinen en toksik ve tehlikeli organik kirleticiler olup, kömür destilasyonu, petrokimyasallar petrol arıtım ve organik sentezleri, kağıt hamuru ve kâğıt ağartma tesisleri, reçine, soğutucu, yangın söndürücü, boya, çözücü, pestisid ve insektisid endüstrileri atıksularında da bol miktarda bulunmaktadır. Fenollü suların içilmesi şiddetli ağrılara, böbrek bozukluklarına, ağır sarsıntılara ve hatta ölümlere neden olabilir. Pestisitler Tarım arazilerinde yüksek verim alınmasını amacıyla pestisit adı verilen kimyasal maddeler kullanılmaktadır. Bu tür bileşiklerin bir kısmı canlı bünyelerinde birikime ve toksik etkilere neden olur. Diğer bir kısmı ise canlı bünyede mutojen ve kanserojenetkiler yapar. Deterjanlar Temizlik amaçlı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca içerisinde bulunan kimyasallar suyu yumuşatmaktadır. Sodyum Tripolifosfat içerdiği yüksek düzeydeki P (fosfor) nedeni ile sularda alg çoğalmasının artmasına ve dolayısıyla oksijen azaltımına neden olmaktadır. Bu durumda su canlıları yok olup, ötrofikasyon ortaya çıkmaktadır. Uçucu organik Bileşikler Kimya ve petrokimya üretimleri, elektronik üretimi ve petrol rafinerileridir. Araç ve makine tamirhaneleri, kuru temizleyiciler, hastaneler, boyahaneler, petrol ve kimyevi madde dağıtımıdır. Arıtma tesislerinde ve alıcı ortamlarda emisyona, koku ve zehirli kirlenmeye sebep olmaktadır. Endüstriyel çözücüler Boya, metal işleri, eczacılık, asetat film yapımında kullanılan diklorometan (DCM); floro-karbon sentezi ve eczacılıkta kullanılan kloroform; metal ve plastik temizlemede kullanılan metil kloroform; yine floro-karbon sentezi ve yangın söndürücülerde kullanılan karbon tetra-klorür; metal temizleme ve kuru temizlemede kullanılan tri-kloroetilen ve perkloro-etilen olarak sıralanmaktadır. Sayıları her geçen gün artan ve pek çok endüstriyel aktivitede kullanılan bu grup bileşiklerin kanserojen oldukları bilinmektedir. Polisiklik aromatikler Temel olarak organik maddelerin tam yanmaması sonucu ortaya çıkan bu bileşikler, egzoz emisyonları, yakıt kullanımı ve kısmen de bakteri ve bitki faaliyetleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Sindirim sistemi kanserlerine yol açtığı bilinmektedir. Tablo 4: Atıksularda veya arıtılmış atık sularda bulunan ve toksisiteye neden olabilen kimyasallar Grup Kimyasal Etkileri İnorganik Ağır metaller Metalin özelliğine ve canlılarda birikimine bağlı olarak; kanser, sinir sistemine etkiler Bor Bitkilerde toksisite Serbest klor kalıntısı Sucul yaşamda toksisite Nitratlar Methemoglobinemi (Mavi bebek sendromu), kanser Organik Organik halojenler Kanser Pestisitler (zirai mücadele ilaçları) Kanser, sinir sistemine etkiler Polinükleeraromatik hidrokarbonlar Kanser