Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 68. Sayı (Mart 2014)

Su ve Çevre Teknolojileri • Mart 2014 49 lenebilir. Ancak bu çalışmada yalnız sulu atıklardan, endüstriyel atıksu - ların çevre ve insan sağlığı üzerinde etkisi ile bu atıksuların belirli kirlilik parametrelerinin sanayi tesisi çıkı - şında kanalizasyon şebekesine deşarj noktasında, on-line izlenmesi, takip ve kontrol edilmesi üzerinde durul - muştur. 3. ENDÜSTRİYEL ATIKSU Herhangi bir ticari veya endüstri - yel faaliyetin yürütüldüğü alanlardan, evsel atıksu ve yağmur suyu dışında oluşan atıksulara “endüstriyel atıksu” denir. 3.1. Endüstriyel Atıksu Kaynakları Endüstriyel atıksular, endüstriyel tesislerde hammaddelerin işlenmesi ve üretilmesi işlemlerinden yıkama, pişirme, ısıtma, ekstraksiyon, reaksi - yon ürünleri, ayırma, taşıma ve kalite kontrol işlemlerinden kaynaklanabilir. Tablo 1’de Su Kirliliği Kontrol Yönet - meliğine göre atıksu üreten sektörle - rin sınıflandırılması verilmiştir. 3.2. Endüstriyel Atıksuların Sınıflandırılması Endüstride; proseste, proses dışında ve çalışanların ihtiyaçları için su kullanılmaktadır. Bu sebeple endüstriyel atıksu kaynakları sınıflan - dırılırken suyun kullanım yeri ve kir - letici özellikleri dikkate alınmaktadır. Buna göre endüstriyel atıksular üç ana sınıfa ayrılmaktadır. 3.2.1. Proses Atıksuları Gübre üretiminde ana çözelti atıksuları, boya endüstrisinde tank yıkama atıksuları, temaslı soğutma atıksuları, açıkta depolanan madde - lerin sızıntısı dolayısıyla yağmur suları, temizlik ve yıkama suları. 3.2.2. Proses Dışı Atıksular Temassız soğutma suları, kazan suyu (yumuşatma ünitesi) hazırlama atıksuları, kazan kondensat suları, rejenerasyon atıksuları, kirlenmemiş saha drenaj suları ve yağmur suları. 3.2.3. Evsel Nitelikli Atıksular Personelin duş, tuvalet kullanım - ları, kafeterya, yemekhane, misa - firhane gibi yerlerden kaynaklanan atıksulardır. 3.3.Endüstriyel Atıksuyun Özellikleri Endüstriyel atıksular; endüstri türüne ve işlenen hammaddeye bağlı olarak birbirinden çok farklılıklar gös - termektedir. Bazı endüstriyel atıksular aşırı organik içerikli, kolayca biyolojik olarak ayrışabilir; aşırı inorganik içe - rikli veya zehirleyici özellikte olabilir. Tablo 2’de bazı endüstriyel atıkların genel özellikleri ile atıksu kaynakları yer almaktadır. 3.4. Endüstriyel Atıksuyun Çevre ve Canlı Üzerine Etkisi Atıksularda kirlenmeyi oluşturan ve buna bağlı olarak çevre kirliliğine neden olan etmenler; organik mad - deler; proteinler, karbonhidratlar, yağ ve gres, sürfaktanlar, fenoller, pestisidler, klorlu bileşikler vb., ağır metal bileşikleri; antimon, arsenik, bor, bakır, baryum, çinko, kurşun, nikel krom, kalay, kobalt, gümüş, magnezyum, malibda, kalyum vb., siyanür, poliklorobifenil (PCB), polib - robifenil (PBB), arometik ve alifatik hidrokarbonlar, asbest, rafinerizasyon ve distilasyon işlemleri sırasında olu - şan maddeler, parçalanmaya dirençli deterjanlar olarak özetlenebilir. Tablo 3’te Atıksularda Bulunan Zararlı Bazı Organik Maddelerin Endüstriyel Kay - nakları verilmektedir. Genellikle atıksulardaki kimyasal - ların kaynağını endüstriyel atıksular oluşturur. İçeriğinde bu kimyasalları bulunduran gıdaların yenmesi, Tablo 4’te görüldüğü gibi insan sağlığını olumsuz yönde etkilerler. 3.5. Endüstriyel Atıksuyun Kanalizasyon Şebekesi Üzerine Etkisi Endüstriyel atıksular ile asidik ve bazik atıklar nötralize edilmeden, nor - mal şartlara getirilmeden (pH=6-8), doğrudan alıcı ortamlara ve kanalizas - yon sistemine verilmemelidir. Bu tür atıksular kanalizasyon sistemine ciddi zararlar verirler. Oldukça maliyetli bir yatırım olan kanalizasyon sisteminin yaklaşık 30 yıllık ömrünü kısaltarak 10 yıla kadar indirler. Asidik ve bazik atıksuların toplan - ması, terfi ettirilmesi için kullanılan pompa ve ekipmanlarına hasar vere - rek, bu cihazların sık sık arızalanma - sına ve bozulmasına neden olurlar. Ayrıca arıtma tesislerine ve mikroor - ganizmalara da ciddi zararlar verirler. 4. KOCAELİ’NDE ENDÜSTRİ Kocaeli, Marmara Denizi’nin etra - fında yer alan, 2012 yılı nüfus tespit sonuçlarına göre nüfusu 1,634,691 kişi ile Türkiye’nin 11., İstanbul ve Bursa’dan sonra Marmara Bölgesi’nin 3. büyük kenti olup, nüfusunun yüzde 93’ü şehirde yaşamaktadır. Kocaeli, Türkiye imalat sanayi üre - timinde yüzde 13’lük pay sahipliği ile İstanbul’dan sonra gelen ikinci büyük sanayi kentidir. Ayrıca Koca - eli, Türkiye İmalat sanayi içerisinde yüzde 27’lik kimya sanayi payı ile ilk sırada yer almaktadır. Kocaeli sanayisi daha çok imalat sanayinde gelişmiş - tir ve birleşimini ağırlıklı olarak ara ve yatırım malları teşkil etmektedir. Kocaeli’nin, imalat sanayinin Türkiye ara malları üretimi içindeki payı yüzde 21.25, yatırım malları içindeki payı yüzde 10.47 ve tüketim malları için - deki payı ise yüzde 1.49 düzeyindedir. 4.1. Kocaeli’nde Endüstriyel Atıksu Kaynakları 2012 yılı Ocak ayı itibariyle, Kocaeli’nde 247’si yabancı sermayeli olmak üzere yaklaşık 2.200 önemli sanayi yatırımı, 13 adet organize sanayi bölgesi, 2 adet serbest bölge, 3 adet teknopark bulunmaktadır. İlimizde bulunan ağırlıklı sektörler; taşıt araçları ve yan sanayi, kimya ve petrokimya, makine, plastik ve demir çelik sektörleridir. 2012 yılı Kocaeli Sanayi Odası Meslek Grupları verile - rine göre ilimizde faaliyet gösteren 29 adet sanayi grubu bulunmaktadır.