Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 68. Sayı (Mart 2014)

40 Su ve Çevre Teknolojileri • Mart 2014 Teknik Parafudurlarla ilgili Şehir Efsaneleri Alper Çelebi ABB Alçak Gerilim Ürünleri, DIN Rayı Ürünleri Ürün Müdürü alper.celebi@tr.abb.com Günümüzde parafudurları her gün kullanıyoruz ancak yine de konuyla ilgili pek çok şehir efsanesinin yol açtığı endişe ve şüpheleri taşıyoruz. Şimdi bu şehir efsanelerinden birkaçına bakarak bunları daha iyi anlamaya çalışalım... B ir parafudurun deşarj akımı, bulunduğu pano- nun kısa devre akımına göre seçilmelidir Bu inanç bir yanlış anlaşılmadan kaynaklanmaktadır. Bir panonun kısa devre akımı ile parafudurun deşarj akımının her ikisi de kiloamper olarak ölçülmektedir. Ancak kısa devre akımı normalde 50 Hz frekanslı bir sinüs dalgasına sahipken, parafudurun deşarj akımı ise sadece birkaç mikro saniyelik çok kısa darbeler biçimin- dedir. Dolayısıyla bir kısa devrenin sahip olduğu enerji (l2t) ile deşarjın enerji içeriği bile birbirinden çok fark- lıdır. Bu yanlış anlaşılma giderildik- ten sonra panonun, Isc oranı ile bir parafudurun deşarj akımı arasında bir ilişki olmadığı açıkça anlaşılmaktadır. Peki, o zaman, parafudurun deşarj ve darbe akımını nasıl seçmeliyiz? Göründüğünden çok daha kolay: -Tip 1 için seçilmesi gereken hiçbir şey yoktur, değer IEC 62305 standardı tarafından belirlenmektedir: nere- deyse tüm parafudurlar kutup başına 25 kA değere sahiptir ve bu nedenle yürürlükteki standartların öngördüğü en kötü durum için donatılmışlardır; -Tip 2 için ise anma deşarj akımı (ln) için IEC 62305 standardında öngörülen değer 5 kA’dır. Bu nedenle bir Tip 2 Aşırı Akım Koruma Cihazı en az 5 kA ln’ye sahip olmalıdır. Pratik nedenlerden ötürü yeterince uzun bir kullanım ömrünün temin edilmesi için mutlaka en az 20 kA’lik. ln değe- rindeki bir parafudurun seçilmesini öneririz. 400 V AC gerilime sahip bir üç fazlı sistemde anma gerilimi 400 V AC olan bir parafudur kullanılmalıdır Diğer bir yanlış... Tip 1 ve Tip 2 aşırı parafudurlar şebeke ve toprak arasına bağlanmak üzere, yani koru- yacağı ekipmana paralel olarak bağla- nacak şekilde tasarlanmışlardır, seri olarak bağlanamazlar. Bu nedenle, bir parafudurun “anma gerilimi” aktif ilet- kenler (faz ve nötr) ile toprak iletkeni arasında ölçülen değerdir. Nötr faza sahip olan veya olmayan 400 V üç fazlı bir şebekede bu gerilim daima 230 V’a eşit olacaktır. Anma gerilimi Un 400 V olan parafudurların kullanılmasını gerektirecek tek istisnai durum IT şebekelerdir. Bu sistemlerde birinci toprak arızası durumunda güç bes- lemesinin otomatik olarak kesilmesi