Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 67. Sayı (Şubat 2014)

Rehber kuruluşlar ve yetkili uzmanlarca uygun bulunan değişkenlerin değer- lendirme kriterleri ışığında varılan sonuca göre belirlenir. Seçilen alter- natif, çevre mühendisliği, ekonomik ve ekolojik açıdan en uygun çözüme karşı gelmeli ve bu yüzden fizibilite raporu ve uygulama projelerine temel teşkil etmelidir. Alternatiflerin değerlendirilmesi ve karşılaştırılmasında, yüklerdeki değişkenler, tesisin genişleme (tevsi) olasılıkları, atıksu çamuru bertarafı, işletme emniyeti, ilk yatırım ve işletme maliyeti, çevreye uyumluluk (gürültü kirliliği, koku ve kirlilik emisyonları vb.) gibi hususlar dikkate alınmalıdır. Seçenek analizi çalışması: - Açıklama raporunu - İlgili proses ve hidrolik hesaplarını - Tesisin imar planındaki yerini - Genel yerleşim planını - Yapıların genel tanıtımını (bina maketleri) - Yaklaşık maliyet hesabını içermelidir. 1.2.3. Kavramsal Tasarım (veya bazı hallerde Avan Proje) Fizibilite çalışması sonucunda karar verilen arıtma prosesi için kav- ramsal tasarım projesi hazırlanır. Kav- ramsal tasarım, Fizibilite Raporu’nda seçilen en uygun prosesin Teknik Raporu ile avan proje veya prensip projesini içermelidir. Kavramsal proje veya prensip projesi genelde tesis yerleşim planı, borulama planı, hidrolik profil, P&I Diyagramı ile bazı yapı ve ünitelerin 1/100~1/200 ölçekli prensip çizimlerini içerir. Ancak bazı durumlarda kavramsal proje yerine avan proje detayında proses ve mimari çizimleri (betonarme hariç) de istenebilmektedir. 1.2.3.1. Teknik Rapor Kavramsal tasarım teknik raporu, fizibilite çalışmasında elde edilen bir takım bilgileri içermelidir. İhtiyaca bağlı olarak raporun amacı ve kap- samı, proje alanı hakkında bilgi, su ve atıksu altyapısı hakkında bilgi, su kali- tesi, deşarj ve tasarım kriterleri, pro- ses seçimi, kavramsal tasarım (arazi ve saha, inşaat ve işletme aşamaları, önerilen tesisin yerleşimi ve kavram- sal tasarımı, çamurun bertarafıyla ilgili hususlar, atıksu arıtma tesisi proses hesapları, önerilen atıksu arıtma tesisi ünite detayları ile atıksu arıtma tesi- sinde kullanılacak ekipman listesi) ve eklerini içermelidir. Eklerde; kay- naklar, atıksu arıtma tesisi hidrolik hesapları, maliyet tahminleri, atıksu arıtma tesisi çizimleri (avan veya kav- ramsal proje düzeyinde) yer almalı- dır. Raporda ayrıca, tesis işletimine ait bilgiler, işletme ve bakım için ihti- yaç duyulan personelin nitelikleri ve sayısı hakkındaki gerekli bilgiler de verilmelidir. 1.2.3.2. Mühendislik Hesapları Proses Hesapları: Proses hesapları, atıksu arıtma tesisinin farklı birimleri için yapılmalıdır: - Varsa karıştırma ve dengeleme tankları - İlk arıtma birimleri (ızgara, pompa istasyonları ve kum tutucular) - Birinci kademe arıtma yapıları (ilk arıtma + ön çökeltim havuzları, çamur yoğunlaştırma, stabilizasyon ve susuzlaştırma üniteleri) - İkinci kademe arıtma yapıları (birinci kademe arıtma + biyolojik arıtma+dezenfeksiyon) - İleri biyolojik atıksu arıtma birimleri (biyolojik N, P giderimli ikinci kademe arıtma) - Üçüncü kademe arıtma (ileri biyolojik arıtma + hızlı filtrasyon, membran proseslerle geri kazanım amaçlı arıtma). Atıksu arıtma tesisi üniteleri tasarı- mında esas alınan tasarım kriterlerinin nasıl seçildiği açıklanmalıdır. Arıtma sistemine ait ünitelerin tasarımında esas alınan yaklaşımlar, tasarım para- metreleri, kabuller ve kullanılan for- müller ve hesaplamalar açıkça belir- tilmelidir. Her bir ünite için bulunan boyutlar bir tablo halinde verilmelidir. Hidrolik Hesaplar: Hidrolik hesaplar, kavramsal tasarım teknik raporunda detaylı bir şekilde yer almalıdır. Hidrolik profilde, bütün havuzlardaki (planlama dönemleri için kurak ve yağışlı hava debileri dikkate alınarak) maksimum ve mini- mum su kotları, havuz taban kotları, savak kotları verilir. Bazı durumlarda havuzlardan bir kısmının devre dışı kalması gibi durumlar için ilave hesap- lamalar da yapılır. İlk Yatırım ve İşletme Mali- yeti: İlk yatırım maliyetinde, inşaat ve mekanik ekipman maliyetlerine ila- veten, tasarım dönemi etüt ve mühen- dislik hizmetleri bedelleri ile yapım dönemi mühendislik ve müşavirlik masrafları, peyzaj, personel maaş- ları, zemin araştırması ve diğer (yapı izni gibi) maliyetler, kapsama dahil edilmelidir. Toplam sistem maliyeti, kişi başına ve birim arıtılmış atıksu başına düşen maliyet olarak ayrı ayrı verilmelidir. İşletme maliyetine dahil bileşen- ler, işletme ve bakım (her durumda personel ve malzeme maliyetleri ayrı olacak şekilde) maliyetleridir. Toplam yıllık maliyet, kişi başına ve arıtılan birim atıksu miktarı başına hesaplan- malı, yıllık enerji tüketimi değerleri, kWh/kg BOİ5, kWh/N ve kWh/m 3 atıksu olarak verilmelidir. Atıksu Arıtma Tesisi Scada ve Otomasyon Bilgileri: Tesisin kontrol edilmesinde kullanılacak Veri Tabanlı Kontrol ve Gözetleme Sistemi (Supervisory Control and Data Acqui- sition - SCADA) ve otomasyon konu- sunda ayrıntılı bilgi verilmelidir. Kullanılacak Mekanik Ekip- man Bilgileri: Kullanılacak mekanik ekipman listesi, özellikleri ve seçilme nedenleri konusunda detaylı bilgi verilmelidir. 46 Su ve Çevre Teknolojileri • Şubat 2014