Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 67. Sayı (Şubat 2014)

34 Su ve Çevre Teknolojileri • Şubat 2014 Teknik AG Devre Kesiciler Seçicilik Teknikleri Akım Bazlı Seçicilik Tekniği A: Şebeke tarafı devre kesicisi B: Yük tarafı devre kesicisi E lektrik tesisatlarında hem eko- nomik ve fonksiyonel operas- yon açısından hem de anormal çalışma koşullarında problemlerin minimuma indirgenmesi açısından sisteminin doğru şekilde tasarlanması ve seçicilik tekniklerinin uygulanması çok önem taşımaktadır. Seçicilik teknikleri, tesisatın özelliklerine, koruma cihazlarının kapasitesine ve istenen ihtiyaca göre belirlenebilir. Unutulmaması gere- ken önemli konu, devre kesiciler arası seçiciliğin zorunlu olmamasıdır; ancak servis sürekliliği ve maliyet opti- mizasyonu önemli ise seçicilik tesi- satta olmazsa olmaz bir ihtiyaç haline gelebilir. Aşırı yük bölgesinde seçicilik için genelde zaman-akım tipi seçicilik tek- niği tercih edilirken, kısa devre bölge- sinde seçicilik için birden fazla teknik kullanılabilir. Seçicilik teknikleri beş tip olarak özetlenebilir: 1- Zaman-akım bazlı seçicilik 2- Akım bazlı seçicilik 3- Zaman bazlı seçicilik 4- Enerji bazlı seçicilik 5- Alan bazlı seçicilik Bir önceki sayımızdaki yazıda, aşırı yük bölgesindeki zaman-akım bazlı seçicilik tekniği anlatılmıştı. Bu yazıda ise kısa devre bölgesindeki seçicilik tekniği olan Akım bazlı seçicilik tek- ve genelde kısmi seçicilik sağlanır. Tam seçicilik gereken projelerde bu tekniği kullanmak yeterli olmayabilir - Seçiciliğin artırılması istenen durumlarda, devre kesicilerin boyutları da büyür - Yedekleme mümkün değildir (Örnek: korumalardan biri çalışmadığı takdirde yerine yedek olan korumanın devreye girmesi mümkün değildir). Örnek: Aşağıdaki A ve B devre kesicileri için akım bazlı seçicilik tek- niği kısa devre bölgesi için incelen- miştir. niği anlatılacaktır. Akım bazlı seçicilik tekniğinde önemli olan, hata kaynağına yakın olan noktada gözlenen yüksek kısa devre akımıdır. Kısa devre koruma ayar sahası ayarlanarak, hatalı olan alanı izole etmek mümkündür. Tam seçicilik sadece hata akım değerleri- nin çok yüksek olmadığı ve iki devre kesici arasında yüksek empedanslı komponentler bulunduğunda (trafo, uzun kablolar veya kesit alanı ufal- tılmış kablolar vb.), yani kısa devre akımları arasındaki fark çok büyükse mümkün olmaktadır. Bu nedenle, akım bazlı seçicilik tekniği genelde son dağıtım pano- larında kullanılır (Düşük nominal akım değerleri, düşük kısa devre akım değerleri ve yüksek empedans). Cihazların zaman-akım eğrilerine bakarak seçim yapılır. Akım Bazlı Seçicilik Tekniği Avantajları - Hızlı uygulama - Cihazların kolay seçimi - Ekonomik çözüm - Aynı boyuttaki devre kesiciler ara- sında uygulama Dezavantajları - Tam seçicilik nadiren gerçekleşir Gülçin Koç ABB Alçak Gerilim Ürünleri - Devre Kesiciler ve Yük Ayırıcılar Ürün Müdürü gulcin.koc@tr.abb.com