Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 66. Sayı (Ocak 2014)

42 Su ve Çevre Teknolojileri • Ocak 2014 Teknik Zaman-Akım Bazlı Seçicilik AG Devre Kesiciler Seçicilik Teknikleri Gülçin Koç ABB Alçak Gerilim Ürünleri, Devre Kesiciler ve Yük Ayırıcılar Ürün Müdürü gulcin.koc@tr.abb.com E lektrik tesisatlarında hem eko- nomik ve fonksiyonel operas- yon açısından hem de anormal çalışma koşullarında problemlerin minimuma indirgenmesi açısından sisteminin doğru şekilde tasarlanması ve seçicilik tekniklerinin uygulanması çok önem taşımaktadır. Seçicilik teknikleri, tesisatın özel- liklerine, koruma cihazlarının kapasi- tesine ve istenen ihtiyaca göre belir- lenebilir. Unutulmaması gereken önemli konu, devre kesiciler arası seçiciliğin zorunlu olmamasıdır; ancak servis sürekliliği ve maliyet optimizasyonu önemli ise seçicilik tesisatta olmazsa olmaz bir ihtiyaç haline gelebilir. Aşırı yük bölgesinde seçicilik için genelde zaman-akım tipi seçicilik tek- niği tercih edilirken, kısa devre bölge- sinde seçicilik için birden fazla teknik kullanılabilir. Seçicilik teknikleri 5 tip olarak özetlenebilir: 1- Zaman-akım bazlı seçicilik 2- Akım bazlı seçicilik 3- Zaman bazlı seçicilik 4- Enerji bazlı seçicilik 5- Alan bazlı seçicilik Bu yazıda aşırı yük bölgesindeki seçicilik tekniği olan zaman-akım bazlı seçicilik tekniği anlatılacaktır. Genel olarak, aşırı yük bölge- sindeki hata akımına karşı koruma fonksiyonunda önceden belirlenen bir zaman-akım karakteristiği mevcut- tur. Devre kesicilerde, termomanyetik koruma ünitesinin termik ayar sahası veya elektronik koruma ünitesinin L fonksiyonu üzerinden ayarlamalar yapılır. Seçicilik, önceden belirlenen bir zaman-akım karakteristiği ile tanımla- nır. Devre kesicinin üzerinden geçen hata akımı arttıkça, açma süresinin azaldığı bir açma karakteristiğidir. Olası tüm aşırı akım değerleri için yük tarafındaki devre kesicisinin koruma fonksiyonları seçiciliğe uygundur. Bu sayede bir hata durumunda, yük tarafındaki devre kesicisi, şebeke tarafındaki devre kesicisinden daha önce açar. İki taraftaki devre kesicinin açma süreleri incelendiğinde aşağı- daki durumlar mutlaka gözönünde bulundurulmalıdır: - Açma sürelerinin ve ayar sahaları- nın tolerans değerleri - Devre kesiciden geçen gerçek akım değeri ABB SACE kompakt tip ve açık tip devre kesicilerinin koruma ünitele- rine ait açma eğrileri, teknik katalog- larda ve DOC (Ücretsiz DOC elektrik tasarım yazılım programı için lütfen satış ofislerimize başvurunuz) elektrik tasarım yazılımında yer almaktadır. DOC yazılımında, ilave olarak, termo- manyetik tip ve elektronik tip koruma ünitelerine ait açma eğrilerinin tole- rans değerleri de yer almaktadır. Bu sayede bir açma fonksiyonu için iki farklı açma eğrisi çizimi gösterilir. Üstteki eğri en üst açma değerini, alttaki eğri ise en çok açma yapan eğriyi göstermektedir. Seçicilik analizinin doğru yapıl- ması için tesisat koşullarının en kötü durumu varsayılmalıdır. Bu noktada: - Şebeke tarafı devre kesicisinin alttaki eğri değerine göre açma yaptığı, - Yük tarafındaki devre kesicisinin üstteki eğri değerine göre açma yaptığı düşünülmelidir. Devre kesiciden geçen gerçek akım değeri gözönüne alınırsa; - Eğer, iki devre kesiciden aynı akım değeri geçiyorsa, şebeke ve yük tarafındaki devre kesicilerin