Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 65. Sayı (Aralık 2013)

40 Su ve Çevre Teknolojileri • Aralık 2013 yüzeyidir. Membrandaki kompozit ayırma tabakası, RO ile filtrasyon işleminin en önemli parçasıdır. Kullanılmadan önce, bu önemli bileşen bir cihaz içine monte edilir ve RO modülü olarak adlandırılır. Spiral sarım RO elemanları için sarım işlemi, dikkatli bir şekilde kontrol edilmesi gereken birçok adımdan oluşmaktadır. LAN- XESS üretim süreci, mekanik spesi- fikasyonlara tam uyum sağlaması için RO elemanları dikkatlice üreten son teknolojik düzeydeki robotik ekip- manlar tarafından gerçekleştirilmek- tedir. Bu teknolojik gelişim, modern bilgisayar destekli tasarım (computer aided design) imkanları kullanan ens- titülerin yardımıyla gerçekleşmiş, böy- lece mekanik dayanıklılık sağlanmış ve hidrodinamik dizayn optimize edil- miştir (Şekil 2). Bu kritik gelişim pro- sesi sayesinde, iyileştirilmiş membran kimyası modern bir RO modülü içine monte edilebilmiştir. Saha Testleri Yeni Lewabrane ® RO B400HR modüllerinin sahadaki ilk testleri Ocak 2012’de başladı. Modüller, ult- rafiltrasyon sisteminin arkasındaki 40 m 3 /saat debi ile Ren Nehri suyunu arıtan mevcut bir RO tesisine yerleş- tirildi. Altı adet modül, bir basınçlı dış kabın içine monte edildi. RO sistemi, başka bir tedarikçiden sağlanan RO modüllerini barındıran basınçlı dış kapları da içeriyordu. Bu modüller, bir yıl önce monte edilmişlerdi ve Lewabrane ® modülleri bunlara paralel kuruldu. Tüm RO sistemi altı modüllü basınçlı kaplar kullanılarak 6:3 dizi ile iki kademeli bir sistem olarak işletildi. Diğer tedarikçiden sağlanan modüller ile kıyaslandığında, Lewab- rane ® modüller aynı büyüklükte akı değerleri gösterdiler. TOC ve silika tutulumu periyodik olarak ölçüldü- ğünde, TOC gideriminin yaklaşık % 95-96 ve silika gideriminin % 99,3 civarı olduğu görüldü. Sonuç olarak, yeni Lewabrane®RO modüllerinin aynı işletim şartlarında benzer şekilde davrandığı belirlenmiş oldu. İyon Değişimi LANXESS’in RO membran tekno- lojisini ürün paletine eklemesinin nedeni, ters ozmozun iyon değiştirici (IX) reçineleri tamamlayan bir tek- noloji olmasıdır. LANXESS, 70 yıldan uzun süredir iyon değiştirici reçineleri Lewatit ® markası adı altında üretmek- tedir. Genel kural olarak, ters ozmoz yüksek tuzluluğa sahip suları etkin bir biçimde desaline edebilmekte, ancak iyon değiştirici reçineler belirli iyon- ları seçici bir biçimde giderebilmek- tedir. Tablo 1’de istenilen permeat kalitesine bağlı olarak hangi filtrasyon tekniğinin uygulanabileceği gösteril- mektedir. Modern arıtım teknikleri olan RO ve IX prosesleri, sadece kazan bes- leme suyu desalinasyonu uygulama- larında değil, ayrıca deniz suyundan bor giderimi veya geleneksel olmayan gaz kaynaklarından üretilen suyun arı- tımı gibi başka uygulamalar için de birarada kombine olarak kullanılabi- lir. Bu uygulamalar artan çevre bilinci uyarınca su kalitesi ve çevresel etkiler çerçevesinde tartışılmaktadır. Şekil 1: İnce film kompozit membran yapısı Şekil 2: ATD (Anti telescoping device) ve permeat borusuna uygulanan stres testi Çeviri