Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 65. Sayı (Aralık 2013)

32 Su ve Çevre Teknolojileri • Aralık 2013 Teknik Arıtmada Bakteri Kullanımı M. Tunç Öztunç Bioorient Biyoteknoloji Ar-Ge Müdürü B iyolojik Arıtma olarak da adlandırılan aktif çamur pro- sesleri, basitçe, çözünmüş organik maddenin mikroorganizma- lar tarafından parçalanıp kullanılarak arıtılması işlemidir. Hassas ve değişken parametrelere sahip bu tesisler görece küçük (2-3 mikrometre) bakterilerden daha büyük (1-2 santimetre) canlılara kadar geniş bir biyoçeşitlilik varlı- ğında çalışırlar. Bu mikroorganizma karışımı (aktif çamur) içerisindeki mikroor- ganizmalar, doğadaki özelliklerine ve arıttıkları suyun özelliklerine göre gelişerek kendi popülasyonlarının devamlılığını tıpkı doğadaki gibi bir besin zinciri içerisinde sağlarlar. Bu hassas denge, mevsimsel koşullar, tesisin atık karakterinin değişmesi, kapasitenin anlık artması, atıksu sistemine yanlışlıkla giren kimyasallar ve mekanik arızalar gibi nedenlerle bozulabilir. Besin zinci- rinde oluşan bu değişiklik, çamur- daki mikroorganizma dengesinin ve aktivitesinin bozulmasına da sebep olur. Çamur aktivitesinin değişmesi, arıtma veriminin düşmesi, daha önce şikayet görülmeyen parametrelerde artış ya da kötü koku olarak işletmeye ve havalandırma tanklarından sürekli ölçümler alan ve herhangi istenme- yen bir durumda ani müdahale sağ- layan enstrümental yolların dışında, arıtmanın biyolojik çeşitliliğinin deva- mını sağlayan besiyeri kültürleri ve kimyasallar bunlardan bazılarıdır. Ancak 1990’lardan sonra genetik ve mikrobiyoloji biliminin de gelişme- siyle, arıtmada daha etkin rol oynayan bakterilerin tanımlanması, bunların rollerinin ve türlerinin belirlenmesi kolaylaşmıştır. Çevre mikrobiyolojisinin farklı bilimlerden oluşan kolları, özel mik- roorganizmalarla biyolojik arıtmala- rın verimini düzenlemeyi, artırmayı ve stabilitesini sağlayacak ürünlerin üretilmesini mümkün kılmıştır. Ülkemizde 2007 yılından beri bu alanda faaliyet gösteren firmamız Bio- orient Biyoteknoloji, ilk senelerinde koku üzerine geliştirdiği özel bakteri türlerini her geçen gün geliştirerek artık biyolojik arıtmayla ilgili birçok soruna cevap olabilecek ürünler ortaya çıkarmıştır. Bu süreç içeri- sinde üç yüzden fazla bakteri türü çeşitli arıtmalardan ve sorunlu atıksu- lardan izole edilmiş, türleri saptanmış ve laboratuvar testleri yapılmıştır. Bu laboratuvarda test edilip onaylanan geri döner. Hassas mikroorganizma denge- leri, birçok farklı canlı katmanında aynı anda bozulduğundan, arıtmanın verimini düşüren sorun giderildikten sonra bile hemen yeniden sağlanama- yabilir. Bir arıtmada, arıtımın büyük kısmını yapan mikroorganizmalar, görece daha kırılgan ve en uygun koşullarda bile yavaş bir süreçle üre- yen türlerden oluşur. Daha fırsatçı ve daha baskın olan türler daha ziyade düşük verimli ve çamurun kalitesini bozan mikroorganizmalardır. Daha baskın olduklarından arıtmaya mali- yet getiren havalandırmanın büyük çoğunluğunu kullanarak verimin düş- mesine sebep olur ve daha kötüsü yararlı mikroorganizmaların büyüme- sini engellerler. Yeniden devreye almaksa hem çok zaman alan hem de işletme için riskli bir süreçtir. Çünkü atılan çamur maliyeti, iş gücü ve kaybedi- len zamanı düşündüğümüzde, yerine gelecek mikroorganizmaların verimi- nin eskisinden daha iyi olacağının da bir garantisi yoktur. 1970’lerden başlayarak bu tür sorunlar için birçok farklı çözüm ya da önleme yöntemi geliştirilmeye çalışılmıştır. Arıtmaların dengeleme