Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 64. Sayı (Kasım 2013)

Su&Çevre: Bakanlığınız bünyesinde son dönemde su kaynaklarının korun- masına ve sürdürülebilir şekilde kul- lanılmasına dair ne gibi politikalar oluşturuluyor? Prof. Dr. Lütfi Akça: Bilindiği üzere, 4 Temmuz 2011 tarihli ve 27984 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 645 sayılı Orman ve Su işleri Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hük- münde Kararname ile “Su kaynakları- nın korunmasına ve sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasına dair politikalar oluşturmak” ile ulusal su yönetimi ve 21 Aralık 2009 tarihinde müzakereye açılan Avrupa Birliği Çevre Faslı Su Sektörünün “koordinasyonunu sağla- mak” görev ve sorumlulukları Bakanlı- ğımıza verilmişti. Aynı KHK ile kurulan “Su Yönetimi Genel Müdürlüğü”nün bu görevleri Bakanlık adına yürüt- mesi hükme bağlanmıştı. Bakanlığı- mız bünyesinde kurulan Su Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün temel görev ve hedefi, Türkiye’de suyun havza ölçekli yönetimini sağlamaktır. Bu hedef doğrultusunda yapılanan Genel Müdürlük, havza yönetim planların hazırlanması ve takibi, su kalitesinin korunması ve iyileştirilmesi, taşkın yönetimi, kurak dönem su yönetimi, iklim değişikliğine uyum, su hukuku ve politikası, su kalitesinin izleme, su verimliliği, havza ölçekli sektörel su tahsisleri, ulusal su bilgi sistemi kurulması gibi konularda çok önemli projeler başlattı. Bu faaliyetler ile bir taraftan ülke ihtiyaçları karşılanırken, diğer taraftan da Avrupa Birliği Çevre Faslı Su Sektörünün gereklilikleri yerine getiriliyor. Bu bakımdan, 25 nehir havzasına ayrılan ülkemizin, su kaynaklarının kalite ve miktarının havza bazında korunması ve geliştirilmesi için ilk adım olan havzalardaki mevcut durumun tespitine ilişkin daha önce 11 havza için yapılan Havza Koruma Eylem Planlarına ek olarak 2011 tari- hinde Bakanlığımızca toplam 14 havza için Havza Koruma Eylem Planları pro- jesi başlatıldı. Bu havzalar Orta Akde- niz, Doğu Akdeniz, Batı Karadeniz, Fırat-Dicle, Doğu Karadeniz, Asi, Batı Akdeniz, Çoruh, Aras, Meriç-Ergene, Van, Akarçay, Gediz ve Sakarya havza- larıdır. Böylece 2013 yılı sonunda Tür- kiye’deki 25 havzanın Havza Koruma Eylem Planları tamamlanacak. Havzalardaki mevcut durumun tes- pit edilmesinin akabinde ikinci kapa- nış kriteri ve Su Çerçeve Direktifi’nin gereği olan Nehir Havza Yönetim Planlarını hazırlayacağız. “Havza Koruma Eylem Planlarının, Nehir Havza Yönetim Planlarına Dönüştü- rülmesi Projesi” kapsamında Meriç- Ergene, Büyük Menderes, Susurluk ve Konya kapalı havzası için Nehir Havza Yönetim Planları 2016 yılı iti- bariyle hazırlanmış olacak. Planlama hiyerarşisi içerisinde üst ölçekli bir plan olma özelliğine sahip olacak Nehir Havza Yönetim Planları üst ölçekli planlardan beslenen ve aynı zamanda üst ölçekli planları besleyen bir konumda yer alacak. Buradaki asıl amaç, su kaynaklarını en düşük top- lumsal giderle ve etkin biçimde yönet- meye dönük bir koordinasyon meka- nizmasının kurulmasıdır. Farklı doğal kaynakların birarada bulunduğu havza yönetiminde, çok sayıda kanun ve bu kanunlar ile farklı idarelere tanınan yetki ve sorumlulukların söz konusu olması hasebiyle, nehir havza yöne- tim planlarının yapılması, izlenmesi ve denetiminin yasal bir altlık tarafından tanımlanması ve yetkili bir otoriteye bağlanması açısından 17 Ekim 2012 tarihli ve 28444 sayılı Su Havzalarının Korunması ve Yönetim Planlarının hazırlanması hakkında Yönetmelik ve 18 Haziran 2013 tarihli ve 28681 Sayılı Havza Yönetim Heyetlerinin Teşekkülü hakkında Tebliğ Su Yöne- timi Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanarak yürürlüğe girdi. Böyle- likle Kapanış kriterlerinden SÇD’nin uyumlaştırılmasına yönelik hüküm de yerine getirildi. Bakanlığımız havza bazında yöne- tim politikası ve su kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması kapsa- mında birçok proje ve çalışma yürü- tüyor. Bunları sayacak olursam: IPA- 2011 programına sunulan ve kabul gören “Havza Koruma Eylem Planla- rının Nehir Havza Yönetim Planlarına Dönüştürülmesi” projesi gerçekleşti- rilecektir. Proje kapsamında Meriç- Ergene, Büyük Menderes, Susurluk ve Konya kapalı havzası için Nehir Havza Yönetim Planları 2016 yılı iti- bariyle hazırlanmış olacak. Alt havza olarak tanımlanan içme ve kullanma suyu kaynaklarının kirliliğe karşı korunmasına, kaynağın ve havzanın özelliklerinin bilimsel çalışmalarla değerlendirilerek, koruma alanları ve koruma esaslarının belirlenmesine ilişkin Özel Hüküm Belirleme çalış- maları yapılıyor. Bu çerçevede Eğridir Gölü, Porsuk Barajı ve Atatürk Barajı özel hükümleri hazırlanarak, yürür- lüğe girmesi sağlandı. Aynı şekilde Beyşehir Gölü, Karacaören Baraj Gölleri, Sapanca Gölü, Gördes Baraj Gölü başta olmak üzere birçok içme suyu kaynağı için özel hüküm çalış- maları sürdürülüyor. IPA-1 bileşeni kapsamında başlatılacak olan “4 Pilot Havzada Nehir Havza Yönetim Plan- ları Kapsamında Ekonomik Analiz ve Su Verimliliği Çalışmaları için Teknik Asistanlık Alımı Projesi” yapılıyor. Su tasarrufuna yönelik ürünlerin kulla- nımının yaygınlaştırılması çalışmaları başlatıldı. Oluşturulan izleme prog- ramı ile yerüstü ve yeraltı sularının kalite yönünden izlenmesi sağlanıyor. 2015 yılına kadar kurulması planla- nan Ulusal Su Bilgi Sistemi ile bütün kurumlar, karar vericiler, üniversite- ler ve vatandaş tek elden yönetilen doğru bilgiye kısa zamanda ulaşmış olacak. 91/676/AET sayılı Direktifin uygulanması kapsamında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı koordinas- yonunda IPA 2007 programı altında desteklenen “Nitrat Direktifinin Uygu- lanması Projesi” gerçekleştirildi. 2012 yılı Eylül ayında “Türkiye’de Havza Bazında Hassas Alanların ve Su Kali- tesi Hedeflerinin Belirlenmesi Projesi” başlatıldı ve bu proje ile 25 havzada hassas su alanları ve nitrata duyarlı hassas alanlar belirlenecek. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün Atıksu Arıtma Su ve Çevre Teknolojileri • Kasım 2013 39