Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 57. Sayı (Nisan 2013)

Su ve Çevre Teknolojileri • Nisan 2013 33 neden olabilir. Elektrik panolarının içerisindeki ısının doğru sınırlar içerisinde tutul- ması, ilgili endüstriyel teçhizata iyi bir bakım sağlanabilmesi yönündeki ana faktörlerden birisi olarak kabul edilmektedir. Elektrik panolarındaki ısının kontrol edilmemesi çoğu arızanın ana sebebini teşkil etmektedir, aşırı ısınmadan kaynaklanan durmalar ısı kontrol sisteminin kurulmasından çok daha pahalıya mal olmaktadır. Uluslararası standartlar, elektrik panolarına ait bileşenler hakkında neler belirtmektedir? Elektrik panolarına ve bunların bileşenlerine ait uluslararası standart, aşırı ısınma için herhangi bir limit belirtmemekle beraber, bileşenlerin kendi standartlarına atıfta bulun- maktadır. Bu standartlar genellikle bağlı iletkenlerin korunması açısın- dan sadece ekipman terminallerine yönelik aşırı ısınma limitleri belirle- mektedir. Söz konusu limitler kuru- lum esnasında rastlananlardan çok daha farklı nitelikteki test koşulları altında belirlenmektedir. Dahası, bu limitlerin daha çok cihazın kendi iç bileşenlerine bağlı işlevsel kötüleşme derecesiyle doğrudan bağlantısı bulunmamaktadır. Ek olarak, yüzeyde bulunan anlık ısının panonun içerisindeki mak- simum hava sıcaklığıyla ilişkilendi- rilmesi oldukça güçtür. Dolayısıyla dâhili cihazların ısı karşısında sergi- ledikleri davranışı kesin olarak belir- leyerek gelecekteki işlevselliklerini etkilemeden çalışmalarına olanak sağ- layacak maksimum ısı limitinin tespit edilmesi gerekmektedir. Elektrik panosu bileşenleri ve bu bileşenlerin ısı yükselmesi karşısında sergiledikleri davranışlar Daha önce de belirtildiği gibi elektrik ekipmanlarının ömür süresi, içinde çalışmakta oldukları sıcaklığa bağlı olup, genel olarak elektrik pano- larında yer alan ekipmanların ideal sıcaklıkları 25 °C ila 35 °C arasında- dır (bu değerler arasındaki aşınma ve eskimenin asgari düzeyde olduğu varsayılabilir). Fakat panoların içerisindeki sıcak- lığın +35 °C’nin altında tutulması- nın uygulama açısından oldukça zor olmasından dolayı test limitlerini tes- pit eden ürün standartları daha geniş limitler belirlemişlerdir. Örneğin, ana referans standartları fonksiyonel sıcaklığı -5 °C ila + 40 °C arasında belirlerken, MCB’ler ve RCD’ler gibi modüler anahtarların kullanım sıcaklı- ğının -25 °C’ye kadar genişletilmesine olanak vermişlerdir. Cihaz üreticileri bir adım öteye giderek azami sıcak- lık +55 °C olmak üzere daha yüksek sıcaklıklarda çalışmaya izin verecek sertifikalandırma düzeyleri edinmiş- lerdir. Bir elektrik panosundaki maksimum iç sıcaklık Bir panonun iç sıcaklığı, içerisinde bulunan cihazların güvenirliğini etki- lememelidir. Elektrik panosu içinde güvenilir bir çalışma sunabilecek en yüksek sıcaklık 55°C olarak tespit edil- miştir. Bu limitin aşılması tehlikelidir, 35°K değerini aşmaması gereken PVC kabloları için dahi 55°C sınırı kolay- lıkla aşılabilir. Ortam sıcaklığı Elektrik panolarında aşırı ısınma belirgin bir şekilde kurulu olduğu ortama bağlıdır ve bu nedenle de anahtarlama panolarına ilişkin stan- dart (IEC EN 61439-1), iç mekân panoları ve harici tip panolar için maks. ve min. hava sıcaklığı ve nem değerlerini aşağıdaki tablodaki gibi belirlemiştir. Hem harici alanlar (çöl gibi iklim- ler hariç) hem de iç mekânlar (kayda değer miktarlarda ısı üreten endüstri- yel süreçlere yakın olunması şartıyla) için Standart tarafından öngörülen maksimum değer genellikle aşılmayan 40°C’lik ortam sıcaklığıdır. İç mekân pano kurulumu Kapalı alanlara kurulmaları halinde elektrik panolarının oda sıcaklığının 40 °C’yi aşmadığı ortamlarda bulun- IEC EN 61439-1: Anahtarlama panosu kurulumu için çevresel koşullar Pano tipi İç mekân panoları Harici panolar Bağıl nem % 50 (maks. 40°C’de) % 90 (maks. 20°C’de) % 100 (maks. 25°C’de) Yükseklik 2000 m’yi aşmamaktadır Hava sıcaklığı Maks. sıcaklık < 40°C 24 saatlik bir zaman dilimi içerisindeki ortalama maks. sıcaklık < 35°C Min. sıcaklık -5°C Maks. sıcaklık < 40°C 24 saatlik bir zaman dilimi içerisindeki ortalama maks. sıcaklık < 35°C Ilıman iklimlerdeki min. sıcaklık -25°C Soğuk iklimlerdeki min. sıcaklık -50°C Elektrik panosu kurulumu için çevresel koşullar