Su, kritik bir kaynak Birleşmiş Milletler'in verilerine göre şu anda 43 ülkede yaklaşık 700 milyon insan su sıkıntısıyla karşı karşıya ve içme suyu rezervlerinin yüzde 70'in üzerinde tükendiği tahmin ediliyor. Dünyadaki su kaynaklarının yüzde 97,S'u deniz suyu, geriye kalan yüzde 2,5'1ik kısım içme suyu olarak öngörülüyor. Sadeceyüzde 0,6 oranındaki kısım ise doğrudan kullanım için uygun. Endüstri ise yüzde 20-25 oranında bir su kullanımına sahip ve gelişen ülkelerde endüstrinin büyüme oranları ise yüzde 60 seviyelerini buluyor. Su uygulamaları Su uygulamaları birçok prosesi kapsıyor ve bu proseslerin hepsinde elektrik ve otomasyon çözümleri büyük önem taşıyor. Su ve atıksu uygulamalarında genel olarak motorlar, sürücü ve yumuşak yolvericiler, pano sistemleri, enstri.imantasyon ve ölçüm cihazları, AG sistemleri, şalt ürünleri, elektronik ürünler ve röleler, trafo ve orta gerilim çözümleri, PLC/SCADAsistemleri, operatör panelleri, güç kalite ürünleri gibi çok çeşitli ürün çözümleri kullanılıyor. Tüm bu ürünlerin de etkin bir şekilde, konusunda uzman firmalar üzerinden sistemlere entegrasyonu büyük önem taşıyor. Su arıtım prosesleri Su arıtım prosesleri birçok aşamadan meydana geliyor ve ti.im proseslerde yüzlerce elektrik motoru kullanılıyor. Yaklaşık yüzde 20'sinin hızı sürücü üzerinden kontrol ediliyor. Arıtma tesislerinde sürücü uygulaması yüzde 80-90 oranında pompa, geriye kalan yüzde 10-20'lik kısım ise fan, kompresör ve mikser uygulamaları oluyor. 1 kW'tan, MW seviyelerine kadar da uygulama alanı bulunuyor. Tüm proseslerde suyun transferi için pompa sistemleri kullanılıyor ve bu sistemlerin de yüksek oranda enerji tüketimi mevcut. AC sürücü kullanımının ana faydaları olarak enerji tasarrufu, kaçakların önlenmesi, boru, pompa, vana ve diğer mekanik ekipmanlardaki stresin ve arızaların azalması ile stabil proses koşulları sayılabilir. Sürücü pazarındaki trend Su arıtım tesislerindeki sürücü kullanımı toplam sürücü kullanımının yüzde 2'lik bir bölümünü kapsıyor. Arıtma tesislerinde sürücü kullanım oranı, genel sürücü pazarındaki artışa oranla daha yüksektir. Bu artışın sebebi ise tesislerdeki pompa uygulamalarında sürücü kullanımı ile yüksek oranda enerji tasarruf imkanının bulunmasıdır. Geçen yıl içerisinde İSKİ'de yaptığımız uygulamalara 18 terfi merkezi ile başladık. Burada eneıii verimliliğiyle ilgili sürücü uygulamasına yönelik bir çalışma yapıldı. İlk aşamada 18 tane terfi istasyonu devreye alındı ve yaklaşık 6 ay sonra yaptığımız uygulamayı amorti etti. İSKİ'nin açıklamış olduğu verilere göre yıllık yaklaşık 600 bin TL'lik tasarruf edildi. İSKİ terfi merkezlerindeki bu uygulamada, sisteme eklenen bir basınç transmitteri üzerinden alınan analog bilgiye göre sürücünün hız kontrolü gerçekleştirilmiştir. İstenilen optimum basınç bilgisi değerine göre pompanın hızı nominalden, istenilen proses değerine göre çalıştırılmış ve yüksek oranda enerji tasarrufu gerçekleştirilmiştir. Su ve atıksu proseslerindeki sürücü uygulamalarında kullanıcılar farklı proses koşullarına göre spesifik özelliklere ihtiyaç duyabilmektedir. ABB'nin bu sektöre yönelik sunmuş olduğu ACQ810 sürücüde farklı bir kontrol sistemine ihtiyaç duyulmadan, sadece sürücü üzerinden birçok farklı uygulamayı gerçekleştirebilmek mümkün. Bu uygulamalardan kısaca bahsedeceğim: Çoklu pompa kontrol (Multipump Control) Çoklu pompa kontrolü paralel pompaların birlikte çalıştığı ve farklı akış gereksinimlerini karşılamak amaçlı kullanılan bir kontrol şeklidir. Her pompa kendi sürücüsüyle kontrol ediliyor. Kullanıcının belirlemiş olduğu çalışına senaıyosuna göre değişmekle birlikte genel uygulamada, tüm sürücüler master sürücünün hızını takip ediyor. Hızı ve gerekli pompa sayısını optimize ederek, daha stabil bir kontrol sağlanıyor. Bu kontrol ile birlikte enerji verimliliği açısından en etkin çalışma şekli sağlanıyor. Aynı zamanda etkin kontrol ile basınçta oluşacak pikler de engellenmiş oluyor. Sürücüler arası haberleşme, özel bir haberleşme linki üzerinden sağlanıyor. Çoklu pompa kontrolünde her motor ACQ sürücü ile sürülüyor. Yük gereksinimi arttığında, master sürücü frekansı arttırıyor. Master tam hıza ulaştığında, diğer sürücüler teker teker devreye giriyor ve her devreye giren sürücü master olarak çalışmaya devam ediyor. Takip eden sürücülerin hızları master hızı ile aynı. Böylece pompalar arasındaki basınç değişiminin önüne geçilmiş oluyor. Çoklu pompa kontrolünün avantajları Proses koşullarına göre devredeki pompa sayısını ve devirlerini kontrol ederek, enerji verimliliği açısından en etkin kontrolü sağlıyor. PLC gibi harici bir kontrolöre gerek kalmadan sistemin çalışması sürücüler üzerinden gerçekleştiriliyor. Pompa güçleri ve sayısına göre konfigüre etmenizi ve eş yaşlandırmayı sağlıyor. Seviye kontrol (Level Control) Seviye kontrol, atıksu depo tanklarının dolum ve boşaltım kontrolü için kullanılabiliyor. Pompaların en verimli çalışına noktası baz alınarak, kullanıcı "en verimli hız" noktasını tanımlayabiliyor. Böylece tüm sistemin enerji tüketimi düşürülebiliyor. Seviye kontrolü sekiz pompalı sistemlere kadar kullanılabiliyor. Yedekli çalışma özelliği ile birlikte paralel pompalarda güvenilir bir çalışma şekli sağlanmış oluyor. Bu fonksiyon ile bir veya daha fazla pompada meydana gelen arıza durumunda, diğer pompalar çahşmayadevam ediyor. Bütüne baktıSuveÇevreTeknolojileri• Haziran2012 29 I
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=