Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 41. Sayı (Kasım-Aralık 2011)

58 Su ve Çevre Teknolojileri • Kasım - Aralık 2011 Teknik Doğru Dozaj Aksesuarı Kullanımı ile İşletme Maliyetlerinin Düşürülmesi Özgür ÇETİN Çevre Mühendisi - Arpon Endüstriyel Ekipmanlar Ltd. Şti. dan kaynaklanan kayıplar yüzünden teorik debiden düşüktür. Bu iki debi arasındaki oran, pompanın hacim yönünden verimini belirler. Verim, pompanın büyüklüğüne, pompa kafası tipine (pistonlu ya da diyaf- ramlı), pompalanacak sıvıya, sıvının akışkanlığına ve çalışma basıncına vs. bağlıdır. Bir dozaj pompasında çekvalf takımlarının her vuruşta yeniden yerine oturması için geçen süre, pompa ve dozlama performansının sürekliliği ve doğruluğu açısından önem taşımaktadır. Karşı Basınç Kontrol Vanaları Birçok dozaj pompası uygulama- sında genellikle atmosferik koşullar ve 1-2 barın altındaki düzensiz sistem basınçları göz ardı edilmektedir. Bu uygulamalarda dozaj pompasının düzenli çalışabilmesi ve basma hat- tında sabit basınç oluşabilmesi için karşı basınç gerekmektedir. Basma hattında karşı basınç kontrol vanası kullanımı, çalışma süresince sabit basınç sağlanması için çok önemlidir. Bu şekilde sistemde strok başına istenen sabit ve doğru akış sağlanmış olur. Karşı basınç kontrol vanası sifon etkisine karşı da sistemi korumak- Tipik dozaj uygulamalarında, bir akışkanın aşırı tüketimi sonucunda, bir başka akışkanın da onu denge- lemek için tüketim miktarı artmak- tadır. Eğer doğru oranda kimyasal kullanımı sağlanabilirse, proses için gerekli olan kullanım miktar- ları düzenlenebilir hale gelecek ve maliyetler düşecektir. Tipik bir dozaj uygulaması için optimum kimyasal kullanımı, pompa ve pompa perfor- mansını artırmaya yardımcı olacak aksesuarlar genel olarak aşağıdaki gibidir. Elektronik&Motor Tahrikli Dozaj Pompaları Diyaframlı ya da pistonlu tip olan bu pompalar genellikle üzerlerinde bulunan vanalarla kimyasal akışı her strokta izole ederek transfer ederler. Dozaj pompalarında üretici firmaların pompa eğrilerinde belirtmiş olduğu değer “teorik debi” ve çalışma esnasında performansa bağlı olarak oluşan değer de “gerçek debi” olarak adlandırılır. Teorik debi tam olarak, diyaframın veya pistonunun hareketi sırasında yer değiştiren hacimdir. Teorik debinin grafiği, diyaframın strok sayısındaki artışla belirlenen diyagonal düz bir çizgidir. Gerçek debi, vanaların reaksiyon zamanların- tadır. Karşı basınç kontrol vanaları için değişik çap ve farklı malzeme seçenekleri mevcuttur. Kalibrasyon Silindiri Genellikle dozaj pompaları kalibre edilmeden devreye alınır. Üretici firmalar genel olarak pompa perfor- mansını gösteren bir eğri sağlamak- tadır. Fakat bu eğriler, ortam şartları altında test sıvısı su olacak şekilde elde edilir. Birçok kimyasal uygula- ması olduğu göz önünde bulundu- rulduğunda viskozite, özgül ağırlık ve emiş koşulları için her uygula- mada farklı kalibrasyon yapılması gerekmektedir. Sistemde aşınma ve vibrasyon nedeniyle zaman zaman kalibrasyonun tekrarlanması şarttır. Pompaların kalibrasyon işlemi, kalib- rasyon silindiri olarak adlandırılan ekipmanlar ile yapılmaktadır. Kalibrasyon silindirlerinin PVC, Polipropilen ve cam olarak, 100