Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 40. Sayı (Eylül-Ekim 2011)

Su ve Çevre Teknolojileri • Eylül - Ekim 2011 19 adlandırılan bu olay sonucunda oluşan bu tabakaya Batı dünyasında Biyofilm adı verilir (İngilizce yazılışı Biyofilm ve bu konuda internette çok bilgi bulunuyor). Aslında, adını bilmese de insan- ların çoğu Biyofilm ile tanışmıştır. Çünkü ayni mikrobiyolojik olay insanın dişleri üzerinde de oluşur ve Biyofilm oluşması sonucunda dişlerde, dişçilerin “Plak” adı ver- dikleri sert tabakalar meydana gelir. Bunlar dişlerde çürük oluşumunun temel sebeplerinden biridir. T.O. mambranı üzerinde Biyo- film oluşmasını önlemek, öncelikle su hazırlama sistemi tasarımcısının görevidir. Havadaki mikroskopik canlılardan da oluşan Biyofilm’in önlenmesi için, T.O.’ya gelen suyun muhakkak bir tür dezenfeksiyon şartlandırmasından geçmesi gerekir. Bu tedbire rağmen biyofilmden tam olarak kurtulmak mümkün değildir. T.O. koruyucu kartuş filtrelerin periyodik olarak yeni- lenmesi ve T.O. mambranlarının periyodik olarak kimyasallar ile yıkanması sonucunda Biyofilm riskleri en aza iner. Bizim kontro- lümüz altında çalışan, dolayısıyla yukarıda tarif ettiğimiz önlemleri alan işletmelerde T.O. mambran- larının işletmeye zarar vermeden görev yaptığına şahit oluyoruz ve mambran ömürlerinin altı yıla kadar uzadığını görüyoruz. Sudaki Minerallerin Kristal Oluşturması Sebebiyle T.O Mambranlarında Tıkanma Önce SU’yun ana karakterini hatırlayalım: Yalnızca H 2 O molekü- lünden oluşan saf su, kimyacıların “Evrensel Çözücü” olarak nite- lendirdiği bir maddedir. Yağmur damlası olarak yere değen saf su zaman içinde birçok minerali çözüp bunları kendi içinde iyon şeklinde barındırır. Su içindeki şartlar uygun- ken, sudaki mineral iyonları kristal oluşturmaz ve mekanik filtreler ile su içinden ayrılamazlar. Fakat, suyun şartları değiştiğinde, örneğin suyun pH derecesinin yük- selmesi, su sıcaklığının değişmesi, basıncın değişmesi gibi ve özellikle T.O. mambranları içinde olduğu gibi, su içinde mineral oranı yükseldiğinde, birçok iyon kris - talleşerek sert cisimler oluştu - rur. İşte T.O. mambranlarının tıkanmasının ana sebeplerin - den biri de budur. Bu kristalleşme sorununu daha iyi anlatabilmek için T.O. mamb- ranları içinde Kalsiyum Karbonat (CaCO 3 ) kristalleşmesine yakından bakalım. Yüksek kapasiteli T.O. cihazlarını besleyen su genelde yumuşatılmaz, iyice filtrelendikten sonra T.O. cihazına verilir. “Antis- kalant” olarak adlandırılan, su içine dozlanan kireçtaşı önleyici kimyasal inhibitör sayesinde, su içindeki Kalsiyum Bikarbonat mad- desinin CaCO 3 kristali (kireç taşı) oluşturması engellenmek istenir. T.O. mambran üreticilerinin hazır- lamış olduğu bilgisayar programları sayesinde, tabii suyun analizi ve T.O. işletme şartları bu programa yüklendiğinde, T.O. atık miktarı ve Antiskalant dozajı kolayca hesapla- nır ve CaCO 3 kristali riski kalmaz. Fakat, çoğu zaman “Evdeki hesap çarşıya uymaz” ve bir gün gelir T.O. mambranları CaCO 3 (kireçtaşı) sorunu ile tıkanır, normalde ağırlığı 20 kg civarında olan 8” çaplı T.O. mamb- ranı, kireçtaşı oluşumu sonucu 40 kg ağırlığa kadar yükselir. Neden?.. Mambran içinde kireçtaşı olu- şumunu destekleyen birçok sebep sayabiliriz: - T.O.’yu besleyen kuyu suyunun analizi değişmiş olabilir. - T.O. tasarımı sırasında doğru - dan kuyu başından alınan su örneğinin analizi “mambran seçim programı”na girilmiştir. Oysa, T.O. doğrudan kuyu suyu ile beslenmez, kuyu suyu önce büyük bir depoya gelir. Burada su, ısınıp kısmen buharlaştığı için suyun kimyasal analizi değişir. - T.O. tasarımı sırasında iyi marka bir Antiskalant kullanımı planlan- mıştır, daha sonra işletme UCUZ bir Antiskalant kullanmaya başlar, fakat dozaj pompasının ayarı düşük konsantrasyonda olan ucuz antiskalanta göre ayarlan- maz. - T.O. işleticisi değişmiştir ve yeni işletici T.O. konusunda iyi eğitilmemiştir. T.O.’nun fazla su attığına kanaat getiren yeni işletici T.O. atık vanasını kısar ve normalde örneğin yüzde 25 atık ile çalışması gereken T.O. cihazı artık yüzde 15 atık ile çalışmaya başlar. Yazıyı uzatmamak için örnekleri burada sınırlıyoruz. İşte yukarıda anlatılan sebeplerden biri dahi T.O. mambranlarının CaCO 3 kristalleri ile tıkanması için yeterlidir. “T.O. Günlük Çizelgesi” takibi iyi yapılırsa, mambranların tıkanmaya başladığı birkaç gün içinde fark edilir ve yapılan kimyasal yıkama sonucunda mambranlar temizlenir. Böyle bir durumda yalnızca kimyasal yıkama yetmez, temele dönüp mambranların neden CaCO 3 kristalleri ile tıkandığı araştı - rılmalı ve T.O. ön şartlandır - masında daha etkili tedbirler