Küresel Elektronik Atık (E-Atık) Pazarı 2009'da 11 Milyar Doları Geçecek •• E-Atıklar Hem Onemli Sorun, Hem de Fırsat ... ■ Prof.Dr.MuammerKAYA Osmangazi Üniversitesi. Teknoloji Araştırma Merkezi (TEKAM) Müdürü E-ATIK NEDİR? -Atık (elektronik atık) küresel olarak elektronik cihaz/aletlerin kullanıcısı tarafından kullanım süresi ni/hayatını tamamlamasıyl ortaya çıkartılan atıktır. E- lıııııııııııı.. .._ atıklar (TV, bilgisayar, yazıcı, telefon, fax, ~ fotokopi makinaları, ekranlar, DVD, VCR, entegre devreler, yarı iletkenler, baskılı devreler, algılayıcılar, kablolar, iPod, MP3, tıbbi cihazlar vs) başlıca plastik, metal(ler) ve cam içermektedir. Bu elektronik atıklar genellikle demonte edildiklerinde, yakıldıklarında veya tekrar kazanım/kullanım için parçalandıklarında tehlikeli maddeler içerebilmektedir. Son teknolojik gelişmeler üreticiler için daha az toksik malzeme seçeneği ve daha ucuz geri dönüşüm metodları seçeneği sağlamaktadır. Sonuç olarak, E-Atık endüstrisi büyüyen ve gelişen bir pazar konumundadır. E-ATIK PROBLEMİ NE KADAR BÜYÜKTÜR? Amerikan Ulusal Sağlık Konseyine göre ABD'de 300-500 milyon kullanım dışı yok etmeye hazır (e-atık kapsamında) bilgisayar bulunmaktadır. Son 50 yıldır da yüzlerce milyon TV satılmıştır ve bun- ~ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • SAYI 4 lar kısa süre sonra e-atık olacaktır. E-atıklar belediye atıkları içinde en hızlı büyüyen katı atık cinsidir. Diğer atıklardan 3 kat daha hızla artmaktadır. E-ATIKLARA ŞİMDİ NE YAPILIYOR? Tarihsel olarak e-atıklar çöplüklere atılıp dolgu yapılmakta veya diğer atıklarla birlikte yakılmaktadır. ABD'de sadece elektronik ürünlerin yaklaşık o/ol0'u geri dönüştürülmektedir. Bilgisayarların %11-15'i tekrar kullanılmakta veya geri kazanılmaktadır. E-ATIKLAR ZEHİRLİ/ TEHLİKELİ ATiKTiR Klorlu solventler, bromlu alev geçiktiriciler, PVC, ağır metaller, plastik ve gazlar elektronik ürünler ve parçalar yapmada, yarı iletken yongalar üretmede, devreler ve disk sürücüler imalinde binin üzerinde malzeme kullanılmaktadır. Bir TV katot ışın tüpü (CRT) 2-4 kg kurşun, büyük TV ekranı ondan daha fazla kurşun içermektedir. Toprak dolgusundaki ağır metallerin örneğin Pb, Cd ve Hg'nin %40'tan fazlası eleku-onikalet atıklannclan gelınektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=