ele artması, üretim yapılan işletmelerin küçük ve üretim yapılan bölgelerin her yanına dağılmış durumda olması, atıksulann direk olarak toprağa veya yer altı suyuna boşaltılması nedeniyle çevresel etkileri son yıllarda ön plana çıkmıştır (Rozzi ancl Malpei, 1996). Zeytin karasuyunun arıtılması ile ilgili çalışmalar bütün dünyada devam etmekte ve henüz deşarj standartlarını o/o 100 sağlayan bir arıtma yöntemi bulunmamaktadır. Yapılan araştırmalar ancak o/o 75-80 oranında bir arıtım başarısı sağlanabildiğini göstermektedir. Zeytin karasuyunun alıcı ortama verilmesi sonucu oluşan pH değişimleri balık ölümlerini doğrudan etkilemektedir. Zeytin karasuları, yağ içerikleri nedeniyle alıcı ortamlarda su yüzeyine yayılmaktadır. Bu ela suyun oksijen alımını ve güneş ışığı geçişini azaltarak alıcı ortamdaki flora ve faunanın normal gelişimini engellemektedir. Aynca zeytin karasuyu, yüksek organik madde içeriği nedeniyle çözünmüş oksijenin tüketilmesine neden olmaktadır. Ülkemizde Çevre Kanunu çerçevesinde çıkarılan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği'ncle zeytinyağı sektörünün atıksularına ait alıcı ortam standartları tanımlanmıştır. Ancak, bu sektörde faaliyet gösteren işletmelerin büyük kısmı, küçük kapasiteli işletmeler olup, zeytin rekoltesine göre çalışmakta, üretime başlama ve bitiş tarihleri, üretim kapasiteleri büyük değişiklik göstermekte ve işletmelerin büyük kısmı küçük yerleşim birimlerinde yer almaktadır. Bu nedenle yönetmelikte verilen deşarj standartlarının sağlanmasına yönelik arıtma tesisleri kurulması, özellikle küçük işletmeler için teknik ve ekonomik açıdan mümkün olmamaktadır. Ülkemizde yıllık 600.000 ton zeytin karasuyu, arıtılmaksızın alıcı ortamlara verilmekte, sürekli sistemle çalışan işletmelerin giderek artması ile ele bu sorun daha ela büyümektedir. Bu nedenle çevre değerlerimizin korunması ve kirliliğin önlenmesine yönelik olarak, ülkemizde mevcut zeytinyağı işletmelerinden kaynaklanan atıksuların, alternatif bertaraf yöntemleri ve ülkemiz şartlarında uygulanabilirliğinin belirlenmesi gerekmekteÇİZELGE ı: üretim Teknolojisine Bağlı Olarak Karasu Mikt~_rı ve Özellikleri (Azbar,N., Turan, 1. ve Cevifan, 1.,2002, KarasuyunKentsel Arıtma Tesisleri Uzerındeki Etkisive Ön Arıtma Gereklılığinin Değerlendirılmesi, 1. Zeytinyağı ÜretimindeÇevre Sorunları ve Çozümleri Uluslararası Çalıştayı Bıfdiriler Kıtabı, s 1-6, Balıkesir). Üretim Giren Girdi Şekli Miktarı Geleneksel Zeytin 1 ton Sıkma Yöntemi Yıkama Suyu 0,1-0,12m' Enerji 40-63 kWh Üç Fazlı Sürekli Zeytin 1 ton Sistem Yıkama Suyu 0,1-0,12m' Dekantör Suyu 0,5-1,0 m' CilalamaSuyu 1Olitre Enerji 90-117 kWh iki Fazlı Sürekli Zeytin 1 ton Sistem Yıkama Suyu 0,1-0,12m' Enerji 90-117 kWh clir (Durucan ve Gördük, 2002). Karasuyun arıtımı için pek çok yöntem geliştirilmiştir. Termal yöntemler (buharlaştırma ve yakma), lagünde buharlaştırma yada sulama amaçlı kullanma, flotasyon/çökeltim, ultrafiltrasyon, membran filtrasyon ve ters osmoz, anaerobik ve aerobik biyolojik arıtma, kimyasal ve elektrokimyasal arıtma, hayvan yemi olarak kullanma, aclsorpsiyon, elektroliz uygulanan yöntemler arasında yer almaktadır (Oktav vcl., 2001). Dünyada ve Türkiye'de Zeytinyağı Üretimi • Türkiye'cle Ege, Marmara, Akdeniz ve Çıkan Çıktı KOi Miktarı (gllt) Yağ 200 kg Katı Atık 400 kg 90-130 (%25su+%6 yağ) 0,6 m' Yağ 200 kg Katı Atık 500-600 kg 40-220 (%50su+%4 yağ) 1,0-1,2m' Atıksu (% 1 yağlı) Yağ 200 kg Katı Atık 800-950kg 10-15 (%60su+%3 yağ) Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde zeytin ağacı yetiştirilmektedir. • Bu ağaçların %75'i Ege, %9.3'ü Marmara, %14'ü Akdeniz, %1.7'si Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ncle bulunmaktadır. • Türkiye, ortalama 99 bin ton zeytinyağı üretimi ile dünya üretiminin % 4.6'sını, 36.4 bin ton ihracatla ise dünya ihracatının o/o l0'unu karşılamaktadır. • Zeytinyağı üretimi bakımından en büyük üreticiler, İspanya, İtalya ve Yunanistan'clır. • Türkiye dünya zeytinyağı üretiminde 5. sıradadır. İZELGE 2: Karasuyun Kirlilik Özellikleri Parametre Birim Pompei Fiestas Steegmans Hamdi Andreozzi pH - 4,7 5,3 3-5,9 5,1 KOi g/1 195 - 109 40-220 122 B015 g/1 38 - 41 23-100 - Toplam Katı g/1 1-3 19 1-20 103 Organik Katı g/1 - 17 82 Yağlar g/1 - 2,3 1-23 10 Polifenoller g/1 18 3-8 0,002 5-80 6,2 Uçucu Organikler g/1 5-10 0,78 0,8-10 0,96 Toplam Azot g/1 0,81 0,3-0,6 0,6 0,3-1,2 0,95 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • SAYI 4 Q?]
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=