mühendisce , COŞKUN MANÇUHAN coskun@ecoprotech.com EvimizdekTiehlikeli Atıklar (ET A) 5 on günlerde küresel ısınmanın etkilerinin Avrupa ülkelerinde, Amerika Birleşik Devletleri'ncle ve Çin'cle artarak görülmesinin, Kyoto Anlaşrnası'nı imzalamaktan ve uygulamaktan kaçanlara ders olmasını diliyorum. Bu sorunun azaltılabilmesi için fosil yakıt kullanımının düşürülebilmesi, bunun yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılması kaçınılmazdır. Ülkemiz yenilenebilir enerji kaynakları cennetidir. Örneğin, rüzgar enerjisinden elektrik üretimi kapasitesinin, bugün yurdumuzda kurulu toplam elektrik üretim gücünden daha fazla olduğu bilinmektedir. Bio-enerji konusunda yapılan çalışmalar uygulamaya clönüştürülebilse, nükleer enerjiye ihtiyaç kalmadan fosil yakıtlara ihtiyacımız giderek azalacaktır. Yenilenebilir enerji kaynaklarından birisi ele, özellikle büyük şehirlerde bertarafı ciddi sorun olan evsel katı atıklardır. Ayrıştırılmadan toplanan evsel katı atıkların sonradan ayrıştırılmasının maliyeti çok yüksektir ve geri dönüşümü çok zor olmaktadır. Geri dönüşümü yapılabilenlerin ele kirlenme nedeniyle kaliteleri düşük olmaktadır. Ayrıştırmanın kaynağında yapılması hem sonradan ayrıştırma maliyetini ortadan kaldıracak, hem de geri dönüştürülen malzemelerin değeri artacaktır. Kaynağında ayrıştırmanın gerekliliği, özellikle evsel tehlikeli atıkların oluşturacağı çevresel zararların önlenmesinde ortaya çıkmaktadır. ~ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJiLERİ • SAYI 4 Birçoğumuz tehlikeli atıkların genellikle endüstriyel tesislerden kaynaklandığını düşünmektedir. Gelişmiş ülkeler öncelikle kendi çevrelerine zarar veren üretimleri gelişmekte olan ülkelere kaydırmaktadır. Yeri gelmişken belirtmekte yarar var; AB görüşmeleri başladıktan sonra birliğe üye ülkelere ihracat yapabilmek için, üretim tesislerinin her türlü atıklarını nasıl bertaraf ettiklerini belgelemeleri gerekiyor. Bunun farkında olanlar AB'ye girmektense çevreye zarar vermeyi tercih eder görünmektedirler. EVSEL TEHLİKELİ ATIKLAR Evsel tehlikeli atıklar, kullanımı ve atılması (çöpe atmak veya kanalizasyona dökmek) insan sağlığına ve çevreye zarar veren atıklardır. Bu atıklar çöpe atılmamalı yağmur-drenaj süzgeçlerine ve WC'lere dökülmemeli ve daha ela önemlisi kontrolsüz-yetkisiz kişilerce yakılarak ya ela başka bir yöntemle bertaraf edilmemelidir. Atığın "Tehlikeli" olarak nitelenebilmesi için özellikleri: Patlayıcı, parlayıcı, yüksek oranda yanıcı, oksitleyici, tahriş edici, zehirleyici, kanserojen, enfeksiyonlara sebep olma, solunduğunda veya deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal olmayan bozukluklara yol açan teratojenik ve mutajenik olma vb. Bu konuda detaylı tanımlar Çevre ve Orman Bakanlığı web sitesinden "Tehlikeli Atıkların Kontrolü" yönetmeliğinde bulunabilir. Bu maddeler motor yağları ve kullanılmış motor yağları, antifrizler, araba cilaları ve temizleyicileri, aküler, fren yağlan, şanzıman yağları, boyalar ve incelticileri, mobilya cilaları, gümüş parlatıcılar, koku gidericiler, sinek ve böcek öldürücü aerosol kutuları, fare zehirleri, lavabo açıcılar, ocak temizleme deterjanları, her türlü piller, çakmaklar ve çakmak gazı tüpleri, leke çıkarıcılar, aseton, ağaç ve bitki ilaçları, havuz kimyasalları, gaz tüpleri, yangın söndürücüler, tıbbi ilaçlar ve bunların kapları vb. olarak özetlenebilir. Evsel tehlikeli atıkların toplam evsel atıklar içinde oranı ağırlıkça %2'den fazla olmamasına rağmen çevre kirlenmesine katkıları çok fazladır. Burada sorumluluk atıkları üretenlercleclir, hepimizin kişisel sorumluluğu vardır. Evsel katı atıkların yönetilmesinde temel ilkeler: - Atıklar kaynağında ayrıştırılarak ETA riskleri en aza indirilebilir, - Atıklardan kaynaklanan çevresel zararın giderilmesi için yapılan harcamaları sebep olanın ödemesi, - Belediye ve çevre sorumlularına gelinceye kadar apartman ve site yöneticileri ve mahalle yöneticileri (muhtarlar) konuya ilgi göstermeli ve sorumluluk almalıdır, - Ayrıştırılmış atıkların usulüne uygun toplanması, geri kazanımı ve bertarafı belediyelerin ve Çevre-Orman Bakanlığı'nın yetkilendirdiği özel kuruluşların görevidir. Bu kuruluşların yaygınlaştırılması gereklidir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=