su dünyası 1 sunda bilgisiz oldukları için iki yıl önce hazırlanmış olan bir şartnameyi olduğu gibi kopya ediyorlar. Oysa, bu eski şartnamedeki cihaz keneli su kaynaklarına tam olarak uymayabilir veya iki yıl içinde icat olmuş çok daha basit bir yöntem ile istedikleri kalitede su hazırlanabilir. Yeni yatırımlar sırasında genelde yatırımcı, işletmenin tesisat projesi işini bir proje şirketine verir. Su İyileştirme Sistemi işletmedeki su boruları şebekesine bağlı olduğu için, su iyileştirme sistemini vecihazlarını ela genelde tesisat mühendisi seçer. SU'yun fiziğine, dinamiğine ve termoclinamiğine hakim olan tesisat mühendisi seçimlerini doğal olarak bu açılardan değerlendirir; elinde bulunan cihaz broşürlerine göre ele cihaz seçimlerini yapar. Oysa "Proses Suyu Hazırlama" sisteminin tasarımında SU'yun çok derin olan kimyasını ve daha derin olan Mikro-Biyolojisini, yani su içinde yaşayan canlılar ile ilgili ilmini muhakkak göz önünde bulundurmak gerekir. SU'yı.ın Kimyasını ve Mikro-Biyolojisini göz önüne almadan yapılan sistem tasarımı, cihaz seçimi ve ihale şartnamesi ile yola çıkıldığında işletmede tatbikat sorunları yaşanabilir. İşletme çalışmaya başladıktan hemen sonra birçok tadilatlar yapılmaya mecbur kalınabilir. Çalışan bir işletmeyi durdurarak hesapta olmayan bu tadilatları yapmak ise işletmeye çok pahalıya mal olur. Bu konuya değinirken maksat tesisat mühendislerini kınamak değildir. Yeni sanayileşen ve gelişen ülkemizde yatırımcının bir çok teknik dalda uzman bulması çok zordur; uzman gibi görünen profesyonel satıcılara da güvenmek bazen çok daha tehlikeli olabilir. Bu nedenle, yatırımcılar haklı olarak güvendikleri bir tesisat mühendisine bir çok teknik konuyu devretmeyi uygun bulurlar. Ancak, zaman ile ülkemizde bazı kuruluşlar ihtisaslaşacaklar, bilgili olan ve olmayan, güvenilir olan ile güvenilir olmayan, kötü tecrübelerden sonra birbirinden ayırt edilebilecektir. Bu tarihi olayı her halde diğer ülkeler de yaşadılar ve ülkemiz ele yaşayacaktır. Bu nedenle, yatırımcının güvendiği tesisat mühendisi "SU Prosesi Cihazları"nı seçerken bu konuda uzman olarak bildiği ve güvendiği kuruluşlara muhakkak danışmalıdır görüşündeyiz. Satın alma ihaleleri hazırlanırken bazı tesisat mühendisleri ihalede yeni teknolojilere şans tanıyorlar. Örneğin, elimize geçen bir şartnamede tesisat mühendisi projesi için bir cihaz seçmiş olmasına rağmen, başka tür cihaz tekliflerinin değerlendirileceğini şartnamede açıkça şöyle beyan ediyor: "Grup genel olarak aşağıdaki fonksiyonlara sahip olacaktır. Ancak, bu maddede bahsedilen genel özellikler için bir firmanın kataloğundan yararlanıldığı ıçın, farklı firmaların farklı özellikleri bu cihazlar için teklif vermemeleri için neden teşkil etmez." Yeni teknolojilere şans tanıyan bir filtre satın alma şartnamesinde filtrenin malzemesi konusu şöyle kaleme alınmış: "Filtrasyon cihazının su ile temas eden yüzeyleri sağlığa zararı olmayan ve gıda normlarına uygun kaliteli malzemeden mamul olmalıdır." Oysa, çoğu zaman, Su İyileştirme Cihazlarının satın alınması için ihalelerde önümüze konan şartnameler yeni teknolojilere müsaade etmeyen türdendir. Bu tür şartnamelerde çok katı şartlar bulunur, örnekler verelim: - " ... kullanılacak tüm ekipmanlar teknik şaıtnamede belirtilen marka ve özellikte olacaktır." - " .. şasi karbon çelik, kurnlanmış ve iki kat epoksi astar üzerine epoksi boya ..." (Yazarın notu: Oysa, aynı fiyata çok daha kaliteli şasi satın almak mümkündür.) .. Ultraviyole cihazı, 10 m3/saat debi için, lamba adedi 4'ten az olmayacak. .." (Yazarın notu: 10 m3/saat gibi düşük bir debi için 4 adet lamba kullanan bir cihaz ancak çok eski bir teknolojidir. Bugünkü modern ultraviyole cihazları 100 m3/saat debi için dahi yalnızca bir lamba kullanırlar) Ters Osmos cihazını tarif eden bir şartnameden bir satır: "...Ters Osmos cihazının yüksek basınç pompası Dikey Santrifüj Kademeli olacaktır." (Yazarın notu: Oysa, yatay olarak çalışan çok kaliteli kademeli pompalar dünya piyasasında mevcuttur. Pompaları "dikey" olarak kısıtlamak teknolojiyi kısıtlamak anlamına gelir) Bazı şartnamelerde ise teknolojinin sınırlanması yanında, sanayi ekonomisine hiç uygun olmayan cihazlar tarif edilir. Örneğin, Su Yumuşatma Cihazı'nın otomatik rejenerasyonu için çoğu şartnameler "Çok yollu kontrol vanası"nı tarif ederler. Ancak, yılın 300 günü 24 saat çalışan bir sanayi kuruluşunda vanaların basınç kaybı çok önemlidir. Bu şartnamelerde tarif edilen vanaların basınç kayıplarına bir sınır konduğunda "Çok yollu kontrol vanaları"nın satın alınamayacağı kesindir; çünkü "Çok yollu kontrol vanaları" 1,0 - 1,5 bar kadar basınç kaybı yaratırlar. Oysa, otomasyona müsait diyaframlı vanaların ve kelebek vanaların basınç kaybı 0,1 bardan daha düşüktür. Sanayi kuruluşlarında "Çok yollu kontrol vanaları"nı kullanmak ekonomik değildir. Bazı şartnameler ise henüz icat edilmemiş cihazları tarif edebiliyorlar. Elimize geçen bir şaıtnamede dezenfeksiyon maksadı ile satın alınmak istenen Ultraviyole Lambalı cihazı şu şekilde tarif ediyor: "Suda bulunması muhtemel bakteri, virüs, mantar, küf sporları ve diğer mikroorganizmaları % 99,99 oranında gideren bir ultraviyole cihazı sistemde bulunacaktır" Klasik Ultraviyole lambalı cihazlarla % 99'a ulaşmak dahi zordur. Yeni sanayileşen bir ülke olduğumuzu kabul ettiğimiz gibi, buna paralel olarak Su Tekniği konusunda da yeni ve tecrübesiz bir ülke olduğumuzu kabul etmemiz doğru olur. İşletmelerdeki meslektaşlarıınızın ve tesisat mühendislerinin bu kabul ile yola çıkarak, teknik sınır koymayan şartnameler hazırlamaları sonucunda işletmenin karakterine daha uygun, daha ekonomik ve çok daha iyi cihazlar ve sistemler satın alınabileceği görüşündeyiz. ■ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • SAYI 4 ~
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=