ortam havası içinde çok miktarda katı olur. Bu katıların çoğunun soğutma suyu içine girdiğini ve soğutma suyunun gittiği her yerden bu katıların geçtiğini veya bazı noktalarda çöktüğünü düşündüğümüzde, işletmecinin başına gelebilecekleri hayal edebiliriz. Soğutma suyuna ortam havasından ne miktarda katı girebileceğine başka bir makalemde değinmiştim. Bu makale Temmuz 2005 Su ve Çevre Dergisi'nde "Filtre Edilmeyen Soğutma Suyu İşletmeye Zarar Verir" başlığıyla yayınlandı. Ayrıca ayni konuyu TESKON 2009 Tesisat Kongresi'nde bir bildiri şeklinde sundum. Bu yazılarımda anlamğım gibi, soğutma sistemlerinde "kireç" veya "kireçtaşı" olarak adlandırılan ve soğutma sistemine zarar veren oluşumun ana sebebi, soğutma kulesine havadan gelen katılardır. Soğutma sistemine verilen besi suyu içindeki kireç miktarı, havadan gelen karılara kıyasla azdır; fakat katılan birbirine bağlar. ~ '·~:'.:.--...... ...... ;.·\ !.Jy;·'. •' '.--~ .~ • . Ü ' . '1,.◄ • ~-~,- Resim 2: Soğutma kulesidibinde toplanan katılar iı.J 1 ■ Bizim iş hayatımızdaki görevlerimizden biri, soğutma sularının işletmelerde yarattığı sorunlara çözümler üretmek olduğu için, aşağıda anlatacağım bazı işletme sorunlarını kendim tespit ettim. Biyolojik Üreme: Resim 2'de görülen durum birçok işletme için geçerlidir. Soğutma kulesinin fanlarından geçen milyonlarca metreküp havadaki katılar, soğutma suyuna girdikten sonra, sistem içinde su hızının az olduğu bölgelerde çökmeye başlar. Bu noktalardan biri soğutma suyu deposunun dibidir ve burada toplanan ve çamur haline gelen katılar soğutma sistemine en az zarar veren katılardır. Ancak, oluşan bu çamur içinde canlılar ürer: biyofilm, kurtçuklar gibi insana zarar vermeyenler ve lejiyonella gibi insan sağlığına zarar verenler bu çamur içinde kolayca ürer. Resim 3: Soğutma suyu borularında katıların çökmesi Katıların Sebep Olduğu Korozyon: Soğuk su deposunda (veya soğutma kulesi dibinde) oluşan bu çamur aslında soğutma suyu içinde katıların varlığının bir işaretidir. Soğutma suyu ile beraber dolaşan katıların verdiği zararların bir diğeri, yatay ve su hızı az olan borulardaki çökelmelerdir. Resim 3'te görüldüğü gibi, yatay borularda çöken katılar bir taraftan sudaki kireç ile birleşerek katılaşır ve gittikçe boru çaplarını azaltır; sonuçta su debisinin azalmasına sebep olur. Diğer taraftan, boru içinde oluşan bu katı katmanının altındaki su ile borudan geçen su arasındaki farklılıktan dolayı elektrik akımı meydana gelir ve bu akım boruların delinmesine sebep olur (Resim 4). Resim 3'te görünen boru ile Resim 4'te görünen boru aynı borudur, iki ayrı yönden çekilmiş fotolardır. --·- ,.,.,.___..., ~ -. __ : : __ -~ ....... ~-. - Resim 4: Soğutma suyu borularında delinmeler Soğutma Kulesi Dolguları: Soğutma kulesi içinde bulunan dolgu cıklar haline getirmektir. Böylece suyun yüzeyi artar, hava ile teması çoğalır ve sonuçta suyun bir kısmı buharlaşarak geri kalan suyun soğumasını sağlar. Resim 5: Kuledolgusunda katılar Sudaki katılar, su içindeki kireç ile beraber kule dolgusu içinde katı tabakalar oluşturur. Böylece kule dolgusu ağırlaşır, sonunda tüm kule dolgusu çöker ve soğutma kulesi işe yaramaz hale dönüşür. Kulenin çökmesi sonucunda birkaç gün süren duruşlar, yüksek miktarda ekonomik zarar elemektir. Resim 5'te katılar ile ağırlaşmaya başlayan kule dolguları görünüyor. Isı Eşanjörleri: Soğutma suyundaki katılardan en çok zarar gören birimlerin başında ısı eşanjörleri gelir. Isı eşanjörlerinde biriken katılar ısı izolasyonu görevi yapar ve sonuçta ısı eşanjörü için tasarlanan görev tam olarak yapılmadığı için işletmenin üretim hızı düşer veya üretim kalitesi azalır. Resim 6'da ısı eşanjörü içinde oluşan katı katmanlar görünüyor. malzemesinin görevi, suyu damla- Resim 6: Plakalı ısı eşanjöründe katılar Su ve Çevre Teknolojileri• Mayıs -Haziran/ 2010 31
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=