görebilir. Bu nedenle normal toprak, kum ve humus gibi maddelerle karışım yapılarak kullanılmalıdır. Tarlada ise toprak üzerine 2 cm kalınlığında yayılıp toprak işleme-karıştırma makineleriyle karıştırılarak kullanılmasının en etkili ve başarılı kullanılma tarzı olduğu kabul edilmektedir. Diğer bir şekilde kültür türüne göre itim' şeklinde tanımlamak ve kullanmak yerinde olur. Biyoorganik gübreyi (kompostu) çok yavaş, yavaş ve hızlı kullanan bitkilere göre miktar ayarlaması yapılmalıdır. Eğer toprağa fasulye, bezelye ekiliyorsa çok az BOG (biyoorganik gübre) verilmelidir. Soğan, ıspanak, kmrnzı pancar, turp, havuç ve marul gibi biitkilercle 10 itim', lahana, domates, pırasa, maydanoz, kabak, patates kereviz ve enginar gibi bitkilerde ise 10 itim' uygulaması yaptlmalıdır. Yeşil atıklardan elde edilen organik gübre ise çok yavaş ve uzun sürede bitki tarafından alınabilir besin maclcleleri içerdiğinden ve pH değeri ele yüksek olcluğunclan daha ziyade toprak düzenleyicisi olarak asitleşme tehlikesi olan topraklarda koruma etkisi yapmaktadır. Çiçekliklerde, sebzelerde ve çekirdekli meyvelerde (kiraz, erik, vişne, kayısı, şeftali) hassasiyet derecelerine göre 2-10 itim' kullanılabilir. Toprak örtülemek, çimleri desteklemek ve beslemek için de 1-5 itim' kullanılabilir. Kültür bitkileri ve toprak iyileştirme için de 10-20 itim' kullanılabilir. Kompost Uygulama ve Toprak Kirlenmesini Önleme Toprakta; element analizi, madde akışı analizi ile verilen, alınan ve biriken miktarları belirlemek mümkündür. Konsantrasyon ile verilen 68 Su ve Çevre Teknolojileri • Mart - Nisan/ 2010 Verilen ...... ,._ e. ·- Tc,prawPb: • O,IS ppnı/yıl Cd· • 0.002 ppnı/yıl Şekil 1. Verilen Pb, Cd yükü ve bitkiler tarafından alınan miktarı ve toprakta biriken kısmı kompost miktarı çarpıldığında sözü edilen elementin veya bileşiğin yükü bulunabilir. Örneğin Şekil l'cle verilen Pb, Ccl yükü ve bitkiler tarafından alınan miktarı ve toprakta biriken kısmı görülmektedir. Onlarca yıldır yapılan çalışmalarda eğer toprakta ağır metal birikmesi var ise bunların bitkiye geçtiği saptanmıştır. Bu nedenle bazı bitki türleri toprakların ağır metal giderimin ele (fitoremiclasyon=bitki kökleri ile ağır metallerin topraktan sömürülmesi) kullanılmaktadır. Bu konuda saz ve kamış bitkileri ile 1960-1980 yılları arasında yoğun çalışmalar yapılmıştır Seiclel ve Kickurt atıksu arıtmada özellikle de saz bitkilerinden oluşan doğal biyotopta, bunu Almanya için belirlemişlerdir. (Erclin,1984). Şekil 2'cle bitkinin içine alınan ağır metal miktarları görülmektedir. (Spınacıa oleracea, schluff,ger Sand) Şekil 2. Bitkinin içine alınan ağır metal miktarları Toprak kirlenmesini önlemek için bir yönetmenlik yardımıyla, biyoorganik atık kompostun toprak tipine bağlı olarak sınır değerler oluşturulmuştur. UBA (1999)'ya göre toprak tipine bağlı olarak ağır metal sınır değerleri Tablo 2'cle; organik kirleticiler için ele Tablo 3'te verilmiştir. (mglkg KM). Bu sınır değerler ülkeden ülkeye değişmektedir. Bazı parametre değerlerinde Avusturya'nın, bazılarında da Almanya'nın daha titiz davrandığı (sıkı olduğu) görülmektedir. Her ülke ekolojik ve ekosistem koşullarını ela dikkate alarak parametrelerin sınır cleğerlerincle değişimler yapabilmektedir. Yeni parametreler ekleyip çıkarabilmektedir. Toprakta istenmeyen birikimleri baştan önlemek amacıyla, toprak tipine ve üzerinde yetiştirilecek bitki türüne göre, verilecek kompost dozlarının birim alan ve birim zaman için saptanması gerekmektedir. Örneğin Almanya'cla RAL GZ 251 toprağa verilen miktara göre ağır metaller için sınır değerler Tablo 4'te verilmiştir. Düzenli ve bilinçli kompost üretip kullanmazsak, toprağın kirlenme potansiyeli açık ve seçik olarak vardır. Toprağın özümseme kapasitesi, her yıl kabul edebileceği yük ve bitkiler tarafından uzaklaştıracak miktarlara göre biyokompostla dozlarının belirlenmesi gerekmektedir. Atıkların toprak ortamında kullanılması ve cleğerlenclirilmesi sonucunda toprakta antibiyotikler, hormonlar, metabolitler, yumuşatıcılar, pestisicller, besin ve yem katkı nıaclcleleri, vb. toprakta birikebilir. Özellikle ağır metallerin toprağın tutma kapasitesine kadar birikmesi, sonra ela kontrolsüzlük nedeni ile bu birikenlerin, toprağın asitlenmesi halinde mobilize edilmesi büyük bir tehlike potansiyelidir. Bir pazarlama ürününe kompost uygulanması ve uygulanmaması halinde toprağa bir yılda bir hektar başına verilen ağır
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=