geçırımsiz olduğundan, bu son derece zehirli atıklar cam cürufunun içine hapsedilir. Bilindiği üzere cam, içerisinde son derece zehirli maddeler bulunan, ancak geçirimsiz olmasından ötürü çevreye ve insan sağlığına hiçbir zararı olmayan çevre dostu bir maddedir. Cam cürufu, USEPA tarafından geçirgenlik testlerine tabi tutulmuş ve standartları karşıladığı belirlenmiştir. İkinci aşamada SG, içindeki hiclroklorük asitin alındığı bir gaz temizleme aygıtından (scrubber) geçirilir ve seyrelmiş HCL suyu elde edilir. Bu su bir dizi membrandan geçirilerek içeriğindeki metal ve partiküller alınır. Bu metal ve partiküller tekrar sisteme verilir. Elde edilen HCL suyu %15-20 oranında konsantre edilerek sanayiye satılır. Sonuçta kalan soğutulmuş SG, bir buhar türbinine verilerek elektrik enerjisi elde edilir. SG içerisindeki su yoğunlaştırılarak tesisin gereksinimleri için kullanılır. Gazın içindeki H2S, sülfür diokside (SO2) dönüştürülür. Buhar türbininden çıkan atık ise başka bir ıslak gaz dönüştürücüye gönderilerek sodyum bisülfit (NHSO3) elde edilir. Buhar ve Enerji Üretimi Ana soğutucudan gelen buhar bir türbine verilerek elektrik elde edilir. Üretilen elektriğin bir kısmı tesis için kullanılır. SG, kombine bir gaz/buhar çevrim türbinine girer. Türbinden çıkan sintine sıcaklığı 150 2C civarındadır. Daha düşük sıcaklıklardaki buhar yoğunlaştırılarak temizlik suyu olarak kullanılır. Teorik olarak, çöpün nem oranına bağlı olmakla birlikte çöpün tonu başına 1 MW elektrik enerjisi üretebileceği hesaplanmaktadır. Ancak, pratikte bu oran çöpün özelliğin bağlı olarak oldukça büyük değişiklikler gösterebilmektedir. Çöpün Tümünün Dönüşümü Her tesis kendine özgü tasarlanmakla birlikte, biraz önce değindiğimiz çok disiplinli (geri kazanım, kimyasal, gaz, elektrik v.b.) tesisin dönüşüm oranı yaklaşık %99'dur. Yani, girişte verilen çöp; cam cürufu, metal veya SG olarak %99 oranında dönüştürülür. Kalan %l'lik bö- ~ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • SAYI 3 lüm ise, konsantre HCL suyu, metal ve cam cürufu içerir. Kanıtlanmış Teknolojiler Gaz elde etme sistemi, tasarımı da dahil olmak üzere, plazma torchları, güç kaynağı, gaz kontrol sistemi, işletmeye alma ve eğitim ANELMAK'mteknoloji ortakları olan üretici firmalar tarafından sağlanacaktır. Böyle bir tesisin kurulması için gerekli olan ve ANELMAK'ın, ANEL ve MAKYAL gruplarından elde ettiği sinerji ile inşaat, mekanik, elektrik, elektronik ve işletme deneyimleri zaten mevcuttur. Plazma Plazma Torch YES Sistemi, hem Avrupa Birliği, hem de ABD Çevre Koruma Ajansı'nın standartlarını karşılayacak Hava Kirliliği Kontrol Birimleri de yine ANELivlAK'ın teknoloji ortakları tarafından sağlanacaktır. Bu birimler tasarım ve mühendisliği de kapsayan, ıslak gaz işleme birimleri, (wet scnıbber), Fırını sülfür arıtma sistemi, elektrostatik algılayıcı (precipitator), kontrol sistem ve teçhizatı, işletmeye alma ve eğitim işleridir. ANELMAK'ın teknoloji ortakları alanlarında birçok çalışan tesisi başarıyla bitirmiş ve haklı bir ün yapmış firma ve kuruluşlardır. Temiz, Estetik ve Çevre Dostu İşletme ANELMAKYES Tesisi, diğer herhangi bir çöp tesisine kesinlikle benzemeyecek. Çöp dökme alanı tesis içerisinde bulunduğundan, dışarıdan çöp gözükmez. İşlemde ihtiyaç duyulan hava sirkülasyonu dökme alanından çekilcliğinclen, dökme alanı her zaman negatif basınçtaclır. Böylelikle dışarıya hiçbir koku çıkmaz, işlemde ortaya çıkan tüm buhar ela zaten sistemde kullanılmaktadır. Bütün işlem kapalı bir çevrimde gerçekleştirilerek dışarıya gürültü ve kir-pas çıkışı önlenir. Tesis, mümkün olduğu kadar çok kamyonun giriş-çıkışına imkan verecek şekilde tasarlanmıştır. Böylelikle, tesise ilave yapmak her zaman mümkün hale getirilmiştir. Tipik bir tesisi şu şekilde düşünebiliriz. Tahmini Maliyetler Sıkım Bin.ısı Çllp Kimyonu G/Mş•Çıktflın Doğası gereği her işletme özel olarak tasarlandığından, tek tip bir maliyet vermek mümkün değildir. Ancak, bütçe fiyatları açısından, sadece elektrik üretimini amaçlayan, günde 700 ton ağırlıklı olarak organik çöp işleyen, 25 yıllık Yap-İşlet proje modeli ile yatırımı yapılmış bir tesisin maliyetinin 14-$/ton civarında olacağı söylenebilir. Böyle bir tesisin, aynı kapasitede bir yakma tesisinin yaklaşık 15 $/ton olan maliyeti ile karşılaştırıldığında (YES Sisteminin avantajları dikkate alınmadan dahi) daha ucuz olduğu açıktır. Şu aşamada Türkiye'de çok yeni bir konsept olmasına rağmen çok büyük ilgi gördük. Çöpten kurtulmak zorunda olan, elektrik enerjisine ihtiyaç duyan herkes bizim müşterimiz. Bu aşamada biz devletin daha uzun süreçte bu işe yakınlaşacağını varsaydık. Öncelik turizm yatırım bölgeleri, organize sanayi bölgeleri ve serbest bölgelerinin otoprodüktör olma yetkileri var. Çöplerini kendilerini topluyorlar. Çöpten kurtulmak zorundalar ve elektrik enerjisine ihtiyaçları var. Dolayısıyla ela bizimle bire bir çakışıyor. Ama bu arada belediyelerden de yoğun bir ilgi görüyoruz. Katı atıktan yola çıkıyor olmamıza rağmen, bir yenilenebilir enerji sistemi olduğuna inanıyoruz. Adını da onun için Yenilenebilir Enerji Sistemi koyduk. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=