pil üreticileri ve ithalatçılarına belirlenen kota oranlarında atık pilleri toplama yükümlülüğü vermektedir. Atık pillerin toplandıktan sonra ayrıştırılması amacıyla pil ithalatçı ve üreticilerinin pil ayırma tesisi kurmalarına ilişkin Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin (1) bendi 2007 yılında yürürlüğe girecektir. Pillerin ayrıştırılmasındaki amaç içerisinde geri kazanılabilen metalleri ihtiva eden özellikle nikel kadmiyum gibi pillerin değerlendirilmesidir. Zararlı metal ihtiva etmeyen pillerin ise demir çelik endüstrisinde kullanılmalarını sağlamaktır. Avrupa'da bulunan atık pil ayrıştırma tesisleri ülke genelinde karışık toplanan 1 kg'ın altındaki pillerin cinslerine göre ayrımını yaparak ekonomik değeri olanları geri kazanım tesislerine göndermektedir. Hollanda'da bulunan bir pil ayrıştırma tesisinde 14 kategoride sınıflandırma manuel olarak veya lN ışınları altında yapılmaktadır. Sınıflandırma blok piller, NiCd, Pb Lead Asit, alkalin, Lityum, 9V, düğme piller (ayrıştırılmadan zinc-air, Hg, gümüş oksit), NiMH, çinko karbon, civasız alkalin, Lityum ion, 4,5 V-6 V zinc-air, akmış paslı piller ve diğer atıklar olacak şekilde yapılmaktadır. Lityum piller poşetlenerek, diğer piller ise big-baglere konularak bertaraf tesislerine gönderilmektedirler. ATIK PiL GEÇİCi DEPOLAR! Atık pillerin bertaraf edilinceye kadar geçici depolanması için yönetmelikte belirtilen teknik şartlarda konteynerlerin kullanılması zorunludur. Konteynerlerin iç ve dış yüzeylerinin korozyona dayanıklı olması, 4 m3 veya daha fazla hacimde olması, sızdırmazlık özelliği taşıması ve kırmızı renkte olması gerekmektedir. Konteynerlerin bekletileceği alanların beton zemin ve üstü kapalı olması gerekli olup, yangına karşı tedbirlerin de alınması zorunludur. AKÜMÜLATÖRLER Akümülatörler başlıca kurşun asitli, nikel kadmiyumlu ve lityum iyonlu olmak üzere 3 çeşittir. Yönetmelikteki akümülatör tanımından hareketle, kurşun asitli sıvı veya kuru aküler yönetmeliğe tabidir. Türkiye'de üretilen akümülatörler otomobillerde kullanılan kurşun asitli akümülatörlerdir. İthal edilen kurşun asitli sı- [E] SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • SAYI 3 vı ve kurşun asitsiz kuru aküler ise daha çok endüstriyel amaçlı kullanılmaktadır. Yönetmelik atık pil ve akümülatörlerin evsel atıklardan ayn toplanması için, "üretici sorumluluğu" ilkesi kapsamında akümülatör üretici ve ithalatçılarına belirlenen depozito oranlarında atık akümülatörleri toplama yükümlülüğü vermektedir. ATIK AKÜMÜLATÖRLERiN GEÇİCi DEPOLANMASI: Yönetmelikte akümülatör üretici ve ithalatçıları, atık akümülatörleri çevreye zarar vermeyecek şekilde toplamak, taşımak ve geri kazanımı veya bertarafını sağlamakla yükümlü kılınmışlardır. Atık akümülatörlerin lisanslı araçlarla taşınması zorunluluğunu getiren yönetmelikte, geri kazanım tesisleri, akümülatör ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmeler ve araç-bakım onarım yerleri dışındaki atık akümülatör geçici depolama alanları için valilikten izin alınması zorunlu hale getirilmiştir. Bu tür izne tabi geçici depolama alanlarının akümülatör üreticileri veya akümülatör üreticilerinin yetkilendireceği kişiler tarafından kurulması gerekmektedir. Atık akümülatörler Yönetmelikte belirtilen teknik şartlara uygun yerlerde geçici depolanır. Atık akümülatör bekletilecek alanlarında, zemin geçirimsizliğinin sağlanması, kalınlığı en az 25 cm betonarme veya asfalt zeminin yapılması, duvarların aside karşı dayanıklı malzeme ile kaplanması, sızdırma ve akıntı yapmayan akümülatörlerin beşten fazla üst üste konulmaması, sızdıran akümülatörler için polipropilen kap kullanılması, tesis içinde meydana gelebilecek döküntü ve sızmalara karşı gerekli tertibat ve emici malzemelerin bulundurulması zorunludur. PiL VE AKÜMÜLATÖR ÜRÜNLERiNiN ETiKETLENMESi VE iŞARETLENMESi Pillerin ve akümülatörlerin "Avrupa Birliği Normlarına göre işaretlenmesi ve etiketlenmesi" gerekmektedir. Sekonder hücreler ve sekonder pil ürünleri için TSE (TS EN 61429) standartlarındaki işaretleme ve etiketleme sembolleri, diğer pil ve akümülatörler için yönetmeliğin Ek-l'inde verilen işaretleme sembolü kullanılacaktır. Akümülatörlerin etiketlenmesinde depozitoludur ibaresi ve Bakanlık tarafından verilen firma kodunun yer alması, ayrıca kurşun asit akümülatörler üzerinde geri kazanılacak akü ibarelerinin bulundurulması da zorunludur. ATIK AKÜMÜLATÖRLERiN GERi KAZANILMASI Yönetmelik gereğince atık akümülatör geri kazanım tesislerinin, tesislerine kabul edecekleri atık türleri dikkate alınarak, geri kazanım teknolojilerinin uygunluğu konusunda uzman bir kuruluş ile bir üniversitenin ilgili bölümünden alacakları teknik rapor ile Bakanlığa ön lisans müracaatında bulunmaları gerekmektedir. Geri kazanım tesislerine lisans verilmesini düzenleyen 22 inci madde gereğince ön lisans verilen tesisin, proje ve şartnamesine uygun olarak yapıldığı Bakanlık koordinasyonunda teknik raporu hazırlayanlar tarafından oluşturulacak komisyon tarafından değerlendirilecektir. Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce çalışan izinli firmalar 6 ay, lisanslı firmalar ise 1 yıl içinde bu yönetmelikte verilen koşullara uygun olarak ön lisans veya lisans alacaklardır. TÜKETiCİNiN BİLGiLENDiRiLMESi Atık pil ve akümülatörlerin diğer atıklardan ayn toplanmasında tüketicinin katılımının arttırılması için "bilgilendirme çalışmaları" üreticiler ve ithalatçılar tarafından gerçekleştirilecektir. Bunun için pil ve akümülatör üretici ve ithalatçıları, ürünlerin satış yerlerinde, geçici depolama noktalarında ve ilgili diğer yerlerde yönetmelik eklerinde yer alan sembol ve uyan bilgilerini bulundurmakla yükümlüdürler. KAYNAKLAR - Pil Akü Kullanımı ve Atık Pil ve Akülerin Zararları, Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK - Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği, Çevre ve Orman Bakanlığı, 2004 Kullanılmış Taşınabilir Pil ve Akümülatörlerin ve Elektrik Elektronik Ekipman Atıklarının Yönetimi İçin Bir Sistem Kurulabilmesi Projesi Kapsamında Hollanda'da Yapılan Uygulamaların Yerinde İncelenmesi İlişkin Teknik Rapor, Çevre ve Orman Bakanlığı, 2004 ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=