sudan gelen arsenikten değildir. Sudaki arsenik nasıl giderilir? Bu sorunun cevabına geçmeden önce, arsenik konusunda araştırma yapan 18 ülkeden 32 ilim adamını bir çatı altında toplayarak "Güvenli Su Kongresi"ni düzenleyen Ege Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü yetkililerine ve bu olayın sponsorluğunu yapmış olan İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne çok teşekkür ederiz. Ocak 2009 da İzmir'de düzenlenen bu kongrede 2,5 gün arsenik konusunda bildiriler verildi ve bu konuda çok bilgilendik. Bu kongre sonucunda edindiğimiz ana fikir şudur: Arsenik giderimi ile ilgili araştırmalar tüm dünyada devam etmektedir ve henüz tamamlanmamıştır. Her suyun özellikleri birbirinden çok farklıdır, suyun pH derecesi ele farklıdır, su içinde arseniğin rakibi gibi davranan maddeler birbirinden çok farklı oranlardadır. Arsenik giderimi için seçilecek yöntem suyun debisi ile de ilgilidir, şehir suyu / ev suyu gibi az veya yüksek debilerin su arıtma tekniği seçiminde büyük rolü vardır. İşte bu sebeplerden dolayı, suda arsenik giderimi için genel bir yöntemden söz edilemez. Bu konuda bir ihale açılacaksa ve bu ihale için bir teknik şartname hazırlanacaksa, projeci kuruluşun arsenik giderimi ile ilgili deneyleri yapması ve bu su için en uygun ve işletilmesi en ekonomik olan arsenik giderimi yöntemini belirlemesi ve projeci kuruluşun bu ihale sonucundan sorumlu tutulması mantıklı yollardan biridir düşüncesindeyiz. Daha köklü bir yöntem için fikrimiz şudur: Vatandaşın çoğuna içme suyu temin eden DSİ, İller Bankası, Büyük Şehir Belediyeleri gibi kuruluşların ortak bir araştırma yöntemi bulmaları, bu konuda araştırmalar yapmaları veya araştırmaları yönetmeleri çok yerinde olur görüşündeyiz. Bu kuruluşlar yüksek kapasiteli sistemlerin projelendirilişinden ihalesine, işletilmesinden ekonomisine kadar konuya hakimdirler. Umarız arsenik giderimi konusundaki araştırmalar hızlıca gerçekleşir ve ülkece bunlardan yararlanırız. Bugünkü ihale yöntemlerine baktığımızda, mevcut yöntemde bir aksaklık görüyoruz: Örneğin, bir beldenin içme suyunda bulunan 100 ppb arseniğin giderilmesi için ihale açılıyor. Bu ihalenin teknik şartnamesinde projeci kuruluşun tayin ettiği yöntem tarif ediliyor: "Önce klorlama, arkasından demir üç klorür ile floklama ve sonra kum filtresi ile filtreleme". Arsenik giderim yöntemini projeci kuruluş tayin etmiş olmasına rağmen, şartnamede, arsenik gideriminin başarılı olmasından müteahhit sorumlu tutuluyor. Bugünkü yöntemi şuna benzetebilir miyiz acaba? Doktor hastanın iyileşmesi için bir ilaç reçetesi yazıyor, hasta bu ilaçları eczaneden temin edip kullanıyor, fakat hasta iyileşmiyor. Sonuçtan da eczane suçlanıyor, doktor değil! Arsenik giderim yöntemleri ile ilgili "Güvenli Su Kongresi"nde almış olduğumuz notlarımızın birkaçı aşağıdadır. Yukarıdaki paragrafta belirttiğimiz gibi, sudan arsenik giderimi suyun karakterine göre değişir. En ekonomik yöntemi bulmak için önce deneyler yapmak en mantıklı yoldur görüşündeyiz. Arsenik giderimi için yöntem seçimi öncesi ilk iş: Sudaki arseniği gidermek üzere yola çıkıldığında önce doğru bir su analizi elde etmeliyiz. Bu analizde en az şu parametrelerin görünmesi doğru su arıtma yöntemi seçimini kolaylaştırır: pH, Toplam Çözünmüş Madde, Alkalinite, Arsenik 3, Arsenik 5, Demir, Mangan, Silikat, Kalsiyum, Magnezyum, Fosfat, Sülfat, Vanadyum ve Uranyum. Suyun özelliklerine ve arsenik giderim tekniğine göre, bu maddelerin bazıları arseniğin rakibi gibi davranır ve arseniği adsorbe eden maddeleri doyurur. Ayrıca suyun pH derecesi, arsenik gideriminde çok etkili bir faktördür. Arsenik giderimi için yöntem seçimi öncesi ikinci iş: Suda bulunan Arsenik 3 (AsIII), giderilmesi zor bir maddedir, ancak okside edilip Arsenik 5 (AsV) şekline dönüştürüldükten sonra birçok yöntem ile giderilebilir. Bu sebeple, arsenik gideriminde öncelikle suyun yeterince klorlanması veya ozonlanması ile tüm arseniğin "AsV" şekline dönüştürülmesi doğru olur. Sudaki Arseniği Giderme Yöntemleri 1.Floklama sonrası ffürasyon: Arsenik, karakteri gereği, doğru pH derecesinde demir maddesine bağlanır veya demir tarafından adsorbe edilir. Örneğin suya demir klorür (FeC13 ) vererek yapılan floklama sırasında arseniğin belli bir oranını bağlamak mümkündür. Daha sonra su çok iyi filtre edilmelidir. Bu filtrasyonun kalitesi çok önemlidir. Hatta "Ultra Filtrasyon" gibi yöntemler ile demire bağlı arsenıgı yüksek oranda sudan ayırmak mümkündür. Yüksek kalitede filtrasyonun ikinci önemi, suyun tadını ve rengini bozan demir partiküllerinin iyi su tarafına kaçmasını önlemektir. 2.İyon değiştirici ile arsenik giderimi: Klasik yöntem olan iyon Su ve Çevre Teknolojileri • Sayı 28 • Eylül-Ekim33
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=