60 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 11 / 2025 MAKALE geçen yıla göre yüzde 29 oranında düşmüştür. 2025 su yılında Türkiye'de ortalama 422.5 mm yağış kaydedilmiştir. Su yılı normali 573.4 mm (1991-2020) ve geçen yıl su yılı yağışı ise 597.0 mm'dir. Yukarıda verilen şehirlerdeki barajlı HES'lerde ve akarsu tipi HES'lerde elektrik üretiminde ciddi düşüşler olmuş olması kuvvetle muhtemeldir. Sıcaklık raporlarına göre ise 2025 Eylül ayı son 55 yılın en sıcak 11'inci eylül ayı olarak kayıtlara geçti. Bunun anlamı eylül ayında da göllerde ve barajlarda buharlaşma devam etti. Kuraklık ve buharlaşma ile mücadele etmek için tüm barajlarda buharlaşma kayıpları aylık olarak ölçülmeli ve uygulanabilir çözüm yolları ortaya konmalıdır. Etkin bir havza su planlaması yapılmalı. Evsel ve sanayi atıksuları ileri kademe arıtılarak barajlara deşarj edilmeleri ve elektrik üretiminde kullanılması değerlendirilmeli. Akıllı ve sürdürülebilir su yönetimleri uygulamaya konmalıdır. HES'lerin üzerlerinin güneş tarlasına (GES) dönüştürülmeli hem buharlaşmayı hemde yosun oluşmasını önlenir. Ancak kaplama oranı yüzde 40'ın üzerindeyse oksijeni azaltabilir ve ekosistemleri bozabilir. Ayrıca HES'lerin çevresi hakim rüzgara göre rüzgar kırıcılarla donatılmalı. Pompaj depolamalı hidroelektrik santraller (HES) uygulama geçirilmeli. Farklı yükseklikte bulunan iki su rezervuarındaki suyun bir türbinden diğerine (deşarj) doğru hareket ederken güç üreten santrale pompaj depolamalı hidroelektrik santrali (PDHES) denir. Yani farklı yüksekliklerde bulunan iki su rezervuarından oluşur ve su bir rezervuardan diğerine (deşarj) inerken türbinden geçerek enerji üretir. Pompaj depolamalı hidroelektrik santralleri, elektrik şebekelerinin istikrarını sağlamada, elektrik arz ve talebini dengelemede ve yenilenebilir enerji kaynaklarının ulusal şebekelere entegre edilmesinde önemli rol oynayan bir enerji depolama teknolojisidir. 2023 yılında, pompaj depolamalı hidroelektrik santralleri, dünya enerji depolama kapasitesinin yüzde 62'sini oluşturarak, baskın küresel elektrik depolama çözümü olmuştur. 2024 yılında dünya çapında pompalı depolama hidroelektrik enerjisinin kapasitesi, önde gelen ülkelere göre Şekil 6'de verilmiştir. Küresel pompaj depolamalı HES kapasitesinde 2024'te 9,6 gigavat artış görülürken, yılın ilk 4 ayında ilave 7 gigavat kapasite devreye alınmıştır. IHA (Uluslararası Hidroelektrik Birliği) verilerine göre ülkelerin PDHES hedeflerinin ağırlıklı olarak kapasite artışına yönelik olduğu görülResim 1. Hidroelektrik Santrallerine (HES) üzerinde Güneş Enerjisi Santrali (GES) Şekil 6. Pompaj depolama kapasitesine sahip ülkeler.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=