58 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 11 / 2025 MAKALE derecede olumsuz etkilemektedir. Her yıl atmosfere yaklaşık 505 bin kilometreküp (505.000.000.000.000 m3) su okyanuslardan, göllerden ve karadan buharlaşmaktadır. Rezervuarlarda buharlaşma sıcaklığa, rüzgar hızına, güneş ışınımı ve neme bağlı olarak değişir. 1992-2020 arasında, dünyadaki göllerin yüzde 53'ü anlamlı düzeyde su kaybetti. Rezervuarlarda buharlaşmanın hava sıcaklığındaki her 1 °C artışta 122 mm, rüzgar hızındaki her 1 m/s artışta 629 mm ve kısa dalga radyasyon akısındaki her 1 W/m2 artışta 22 mm arttığı tespit edilmiştir. 1985'ten 2018'e kadar uzun vadeli ortalama göl buharlaşma hacminin yılda 3,12 kilometreküp oranında arttığı tespit edilmiştir. Dünyada tatlı su rezervuarlarından buharlaşma ile yaklaşık 990 kilometreküp (990 milyar metreküp) su kaybedilmektedir. Son 33 yılda, baraj göllerinden buharlaşma yoluyla kaybedilen su miktarı, tüm göller için yüzde 2,1 olan küresel eğilimi geride bırakarak, yılda yüzde 5,4 oranında artmıştır. Küçük rezervuarlarda (derinliği 2 ila 3 metre arasında olanlar) depolanan suyun yarısı kadarı buharlaşma yoluyla kaybolabilir. Türkiye'de buharlaşma oranı 10 yılda yüzde 2 oranında (10 yılda 31,2 ± 24 kilometreküp) artmaktadır. Türkiye genelinde yıllık toplam yağış miktarı 501 milyar metreküptür, bunun yaklaşık 274 milyar metreküpü buharlaşma yoluyla atmosfere geri dönmektedir. Türkiye'de Karadeniz hariç diğer bölgelerdeki göllerde, barajlarda ve göletlerde ciddi buharlaşma olmaktadır. Hirfanlı barajından meydana gelen buharlaşma kaybı yılda en az 200 milyon metreküptür. Ortalama 5 milyar metreküp suyun en az yüzde 4'ü bir barajdan buharlaşma yoluyla kayboluyor. İnşa halinde olanlarla birlikte toplam 330 barajdan meydana gelen buharlaşma kaybı mutlaka hesaplanmalı. Son 65 yılın en düşük yağış seviyesi bölgeler, Bilecik, Çorum, Eskişehir, Gaziantep, Kayseri, Kırşehir, Kilis, Mardin, Nevşehir, Şanlıurfa, Van, Batman, Edirne, Tekirdağ, Siirt, Şırnak ve Çanakkale'dir. Son 52 yılın en düşük yağış seviyesi bölgeler ise, Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Bursa, Kahramanmaraş, Karaman ve Osmaniye'dir. Kısaca 1 Ekim 2024 ila 30 Eylül 2025 döneminde Türkiye, meteoroloji verilerine göre son 52 ve 65 yılın en kurak ve buharlaşma yılıyla karşı karşıya kalmıştır. Yağışlar Şekil 4. Dünya çapında 185 havzada varsayımsal temsili baraj rezervuarlarından (ortalama derinliği 30 m) modellenmiş yıllık buharlaşma oranları. Şekil 5. 1 Ekim 2024-30 Eylül 2025 dönemini kapsayan 2025 su yılı yağışları normali ve geçen yıl yağışlarının altında tamamlanmıştır. Buharlaşma (mm/yıl) <750 750 - 1000 1000 - 1500 1500 - 2000 >2000 TÜRKİYE GENELİ SU YILI ALANSAL YAĞIŞLARIN NORMALLERİ VE GEÇEN YIL İLE KARŞILAŞTIRILMASI
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=