36 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 10 / 2025 SÖYLEŞİ siz atığın büyük bölümünün düzenli depolama tesislerinde bertaraf edildiği düşünülürse, geri dönüştürülen 48,5 milyon ton metal, plastik, kağıt, vb. atığın yarıya yakını Türkiye’deki imalat sanayinden temin edilirken, yarıdan fazlasının yani 24-25 milyon tondan fazlasının ithal edildiği hesaplanabilir. Türkiye, ciddi bir geri dönüşüm kapasitesine ve büyük bir nüfusa sahip olmakla birlikte, özellikle tüketim sonrası atıkların kaynağında ayrı toplanarak geri dönüşüme sevk edilememesi bu kapasitenin önemli bir bölümünün ithal atıklarla çalışmasına neden olmaktadır. Veriler, özellikle hane halkından kaynaklanan tüketim sonrası ambalaj atıklarının çok büyük kısmının düzenli depolama sahalarında bertaraf edildiğini gösterir niteliktedir. Ne yazık ki, ekonomik açıdan değerli birer kaynak olan geri dönüştürülebilir atıkların toprağa gömülmesi, hem kaynak israfına hem de ithalata bağımlılığa yol açmaktadır. Kendi değerlendirilebilir atıklarımızı kaynağında ayrı toplayıp geri dönüştürmenin ve geri dönüşüm oranlarımızı arttırmanın en etkili yöntemi, Vakfımızın ülkemizde öncülüğünü üstlenmiş olduğu ve dünyada yaygın olarak uygulanmakta olan Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) sistemini uygulamaktan geçmektedir. OECD’nin tanımında GÜS, üreticilerin ürünlerinin tüketim sonrasındaki aşamalarında da sorumluluk üstlenmesi, ilgili maliyetleri karşılaması ve bu atıkları yönetmesi esasına dayanır. Türkiye’de GÜS, 2006’da Çevre Yasası’na girmiştir. Atık Yönetimi Yönetmeliği ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nde halen yürürlükte olan GÜS hükümleri bulunmaktadır. Ancak 2020’den itibaren piyasaya sürenlerden T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından alınan Geri Kazanım Katılım Payı (GEKAP), GÜS’ün yerini almıştır. Oysa GÜS, doğası gereği bir vergi değildir. Son dört yıldır paydaşlarıyla gönüllü GÜS saha çalışmaları gerçekleştiren Vakfımız, GEKAP ve GÜS’ün birlikte ele alınması için öneri geliştirmiş durumdadır. Önerimiz, izlenebilir, doğrulanabilir ve saydam bir GÜS modelinin yeniden kurulması ve yaşama geçirilmesi; bu sistem içerisinde finansal yükümlülüklerini yerine getirdiğini belgeleyen üreticilerin ilgili harcamalarının GEKAP’tan mahsup edilmesine olanak sağlanmasıdır. EĞITIM VE FARKINDALIK ÇALIŞMALARI, GERI DÖNÜŞÜM SÜRECININ EN KRITIK AYAKLARINDAN BIRI. ÇEVKO’NUN BU ALANDAKI KATKILARINDAN BAHSEDEBILIR MISINIZ? Bizim için geri dönüşüm kültürünün ve kaynağında ayrı toplama alışkanlığının toplum genelinde yaygınlaşması, sürdürülebilir bir atık yönetimi sisteminin en temel unsurlarındandır. Bu nedenle çalışmalarımızı kamu, yerel yönetimler, toplum ve iş dünyası ile iş birliği içerisinde sürdürüyoruz. Farkındalığı arttırmak amacıyla uzun yıllar boyunca televizyon kamu spotları, reklamlar, yazılı ve dijital basındaki içeriklerle geniş kitlelere seslendik. Her yaştan bireyin geri dönüşümün önemini kavraması için bilgilendirici ve yönlendirici içerikler üretiyor, bu içerikleri farklı iletişim kanallarında paylaşıyoruz. Çocuklara yönelik eğitim çalışmalarımızı özellikle önemsiyoruz. İlköğretim düzeyinde öğretmenlere destek sağlayan eğitim içerikleri geliştiriyor, dijital platformlarımızla çocuklara çevre bilinci aşılıyoruz. ÇEVKO Çocuk kapsamında hazırladığımız içerikler, eğlenceli öğrenme yöntemleriyle çocukların hem kendi yaşamlarında, hem de aileleri nezdinde örnek olmalarına olanak sağlıyor. Hazırladığımız dijital eğitim ortamında binlerce öğrenciye ulaşıyor, sertifikalandırma sistemleriyle öğrenim sürecini kalıcı hale getiriyoruz. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı ile yeni
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=