54 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 09 / 2025 KONUK YAZAR DIKKAT EDILMESI GEREKEN IŞARETLER: - RO çıkışındaki iletkenlik (µS/cm) veya TDS (ppm) değeri normal seviyelerin üzerine çıkıyorsa, - Günlük ya da haftalık değerlerde kararlı bir artış eğilimi varsa, - CIP (temizlik) işlemine rağmen TDS düşmüyorsa, Bu, membranların iyon tutma kabiliyetinin azaldığını, yani fiziksel ya da kimyasal olarak hasar görmeye başladığını gösterir. Nedenleri: Membran yapısında fiziksel hasar: Yüksek basınç, yanlış CIP kimyasalları ya da ani duruş/çalışma Klor ve oksidan teması: Membran malzemesi (genellikle poliamid) klora karşı hassastır Membran yaşlanması: Uzun süreli kullanım sonucu gözenek yapısı bozulur ve iyonlar geçmeye başlar. Membran yapıştırma noktalarının açılması: Fabrikasyon hatası veya yıllar içinde oluşan stres PRATIK İPUÇLARI: RO giriş ve çıkış iletkenliğini düzenli kaydedin: Günlük veri takibi sayesinde küçük eğilimleri erkenden fark edebilirsiniz. İLETKENLIK ARTIŞI ANI MI, YAVAŞ MI? Ani artış: genellikle fiziksel hasar (yırtık, çatlak) Yavaş artış: yaşlanma ya da yetersiz CIP CIP sonrası kontrol yapın: Temizlik sonrası iletkenlikte iyileşme yoksa, artık membran değişimi düşünülmelidir. Ürün suyu iletkenliği 2 katına çıkmışsa, çoğu durumda membran artık görevini yerine getiremiyordur. 3. DIFFERANSIYEL BASINÇ ARTIŞI (ΔP – BASINÇ FARKI) Ters osmoz sistemlerinde, membran grubu boyunca giriş ve çıkış basınçları arasındaki fark, yani differansiyel basınç (ΔP), sistemin temizliği ve akışkan geçiş direnci hakkında bize doğrudan bilgi verir. DIKKAT EDILMESI GEREKEN IŞARETLER: ΔP değeri 1–3 bar arasında olmalıdır. Eğer bu fark 4 barın üzerine çıkıyorsa, bu durum membranların tıkandığını ve suyun membranlardan geçerken daha fazla dirençle karşılaştığını gösterir. Aynı debide çalışmaya devam edebilmek için pompa daha yüksek basınca zorlanır; bu da enerji tüketimini artırır. Nedenleri: - Tortu ve partikül birikimi: Yetersiz kartuş filtreleme, ön filtrasyonun atlanması - Biyolojik kirlenme (biofouling): Özellikle sıcak iklimlerde ve organik yüklü sularda sık görülür - Scaling (tuz çökelmesi): Kalsiyum, silika, sülfat gibi iyonların membran yüzeyinde kristalleşmesi - Demir, mangan ve metalik çökeltiler - Ters yıkamanın ihmal edilmesi (UF ön arıtmada) PRATIK İPUÇLARI: ΔP değerini günlük olarak takip edin Ani ΔP artışı: Hızlı scaling veya tıkanıklık belirtisi (örneğin kimyasal dozaj kesilmiş olabilir). Yavaş ΔP artışı: Organik/biyolojik kirlenmenin habercisidir. CIP zamanı belirlemek için kritik gösterge: ΔP artışı >1 bar olduğunda temizlik önerilir. Temizlik sonrası ΔP hala yüksekse membran yapısı zarar görmüş olabilir. Kartuş filtre basınç farkını da kontrol edin: Eğer kartuştan sonra gelen basınç düşükse, ön filtrasyon yeterli olmayabilir. SONUÇ Ters osmoz sistemleri, yüksek kaliteli su üretimi sağlarken aynı zamanda enerji ve bakım maliyetleri açısından da optimize edilmelidir. Bu dengenin korunabilmesi için membranların durumu sürekli izlenmeli ve zamanında müdahalede bulunulmalıdır. Eğer yukarıda saydığımız belirtilerden biri veya birkaçı sisteminizde görünmeye başladıysa, bu durum sadece performans düşüşü değil, daha yüksek enerji tüketimi, artan bakım maliyetleri ve hatta sistem arızaları anlamına gelebilir. BU DURUMDA YAPILMASI GEREKENLER: Temizlik (CIP) planlaması: Membran yüzeyindeki kirlenmeleri fiziksel ya da kimyasal yollarla temizleyerek geçirgenlik ve tuz tutma oranları geri kazandırılabilir.Performans karşılaştırması: Sisteminizin önceki verileriyle güncel performansı karşılaştırılarak membran ömrü analiz edilmelidir. Membran değişimi: CIP’e rağmen düzelmeyen değerlerde ısrarcı olmak yerine, uygun zamanda değişim planlamak daha ekonomiktir. n
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=