46 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 09 / 2025 KONUK YAZAR Günümüzde çok gelişmiş Yapay Zeka modelleri yüksek enerji tüketse de, bunları daha verimli hale getirmek için birçok araştırma çalışması yapılmaktadır. Bu çalışmalarda teknolojik gelişmeler ve optimizasyon modelleri yapay zekanın daha az enerji ile çalışmasını mümkün kılabilir. Yapay zekânın daha az enerjiyle çalışması için donanım, yazılım, algoritma alanlarında bir optimizasyona ve daha verimli bir enerji altyapısına ihtiyaç vardır. Bu çalışmaların birlikte ele alınarak yürütülmesi durumunda enerji verimliliği aratabilir. DAHA AZ SU VE ENERJI TÜKETEN YAPAY ZEKA MÜMKÜN Yapay zeka veri merkezlerinde daha az enerji kullanılması ve daha az su kullanılması birbirini tamamlayan süreçler olarak ortaya çıkmaktadır. Yapay zeka veri merkezlerinin enerji verimliliği çok önemlidir. Enerji verimli bir yapay zeka veri merkezi, özellikle elektrik enerjisi üretiminde su kullanıldığı için su tüketimini de azaltacaktır. Yenilenebilir enerjiyle (rüzgar ve güneş) çalışan veri merkezleri daha az su ve karbon ayak izi oluşturacaktır. Soğutma sistemlerinde kullanılan su miktarı yani yapay zekanın soğutma suyu ayak izi ise yeni nesil sistemlerle azaltılmaya çalışılmaktadır. Yeni nesil veri merkezi soğutma sistemlerindeiki aşamalı sıvı soğutma sistemi de kullanmaktadır. Bu sistemde sıvı ısıyı aldıktan sonra buharlaşmakta, sonra yoğuşup döngüye girmektedir. Bu sistemler daha az pompaya ihtiyaç duymakta ve çok yüksek yoğunluklu sunucular için yüksek verim sağlamaktadır. Bunun yanı sıra hızla gelişmekte olan kuantum bilgisayarlar su yerine helyum gibi soğutucu gazlar ve kapalı döngü sistemleri yöntemleriyle soğutulmaktadır. Kuantum bilgisayarlar belirli görevlerde klasik sistemlerden çok daha az enerjiyle çok daha fazla iş yapabilmektedir. Su tüketimi açısından ise klasik veri merkezlerinden çok daha avantajlı oldukları söylenebilir. YAPAY ZEKA SISTEMLERI IÇIN SOĞUTMA ALTERNATIFLERI VAR Yapay zeka uygulamaları, bulut sistemleri ve büyük veri merkezleri, sunucu sistemlerinin ısısını düşürmek amacıyla kullanılan soğutma teknolojileri nedeniyle ciddi düzeyde su tüketimine yol açıyor. Veri merkezlerinde kullanılan elektrik enerjisi, sunucuların yüksek performansta çalışmasını sağlıyor; ancak bu süreçte ciddi bir ısı açığa çıkıyor. Bu sistemleri soğutmak için sulu, kuru ve evoporatif ve hibrit sistemler kullanılıyor. Veri merkezlerinde sulu soğutma (wet cooling) nın dışında kuru soğutma (dry cooling) yöntemi ile de soğutma mümkün Ancak kuru soğutma ortam havasını kullanarak soğutma yaptığı için sıcak iklimlerde verimi düşüyor. Soğutma için daha büyük fanlar daha çok çalışıyor. Bu nedenle daha fazla enerji tüketir. Sulu soğutma ve nemlendirmede ise daha yüksek verim alınmaktadır. Sulu soğutma sistemleri enerji açısından kuruya göre %20 ila %30 daha verimli olabilmektedir. Hava ve sıvı soğutma sistemlerini birlikte kullanan hibrit sistemler, ortam sıcaklığına mevsime ve veri merkezinin iş yüküne göre birbirlerine otomatik olarak geçiş yapabilmektedir. Bu nedenle de işletmede daha verimli bir soğutma sistemi olarak kabul edilmektedir. YAPAY ZEKANIN SU AYAK İZI YÜKSEK MI? Kaliforniya Üniversitesi Riverside (UC Riverside) kampüsünde yürütülen araştırmaya göre, yapay zeka sistemlerinin çalışması için gerekli olan dev veri merkezleri, sıradan bir soruda
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=