46 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 08 / 2025 MAKALE CO₂ YAKALAMA YÖNTEMLERI VE TEKNIKLERI Absorpsiyon • Kimyasal absorpsiyon • Aminler (MEA, DEA, MDEA), amonyak, PZ, diğerleri • Fiziksel absorpsiyon • Rectisol, Selexol, Purisol, iyonik sıvılar, diğerleri Kriyojenik • Gaz ayırma • Gaz absorpsiyonu Membran Ayırma • Seramik membran • Polimerik membran • Hibrit membran Adsorpsiyon • Kimyasal adsorpsiyon • Amin bazlı adsorbanlar, metal oksitler, diğerleri • Fiziksel adsorpsiyon • Aktif karbon, zeolitler, MOF’lar, diğerleri • PSA (Basınç Salınımlı Adsorpsiyon) • TSA (Sıcaklık Salınımlı Adsorpsiyon) • VSA (Vakum Salınımlı Adsorpsiyon) • PTSA (Basınç ve Sıcaklık Salınımlı Adsorpsiyon) Kimyasal Döngü • Kalsiyum döngü yanması • Metal oksitler (demir, mangan, bakır) (Madejski vd., 2022) Doğal gaz işleme teknolojilerini seçerken temel faktörler, ham doğal gazdaki CO₂ parcacık basıncı ve tesis konumu (karada veya denizde) dikkate alınır. Kimyasal absorpsiyon, düşük CO₂ içeriklerine (<20%) en uygun olanıdır, çünkü daha yüksek CO₂ içeriği, çözücü dolaşım hızını ve ısı yükünü artırır. Orta ila yüksek CO₂ parcacık basıncında, membran geçirgenliği kimyasal absorpsiyonu geride bırakır. Çok yüksek CO₂ içeriği için - Brezilya’nın Pre-Salt sahasındaki Libra (%48) ve Jupiter (%78) ve Wyoming’deki La Barge gaz sahası (%65) gibi – devreye giren kriyojenik distilasyon sıvı CO₂ üretme avantajına sahiptir ve boru hattı taşımacılığı için uygundur (Araújo & de Medeiros, 2017). GAZ AYIRMA MEMBRANLARININ PERFORMANSI VE OPTİMİZASYONU Gaz ayırma membranlarının performansı membran malzemesi, membran yapısı, kalınlığı, membran konfigürasyonu, modül ve sistem tasarımı gibi parametrelere bağlıdır. Bu parametreler içerisinde, kullanılan membran malzemesi membranın geçirgenlik ve seçiciliğini etkileyerek, gaz ayırma performansını karakterize eder ve prosesin verimliliğini belirler (Pandey ve Chauhan, 2001). Bu sebeple hem geçirgenliği hem de seçiciliği yüksek olan malzemeler gaz ayırma prosesinde tercih edilmektedir. Ancak, genel olarak, yüksek seçiciliğe sahip membranlar daha düşük geçirgenliğe sahiptir. Geçirgenlik, herhangi bir bileşiğin membrandan geçme hızını ifade ederken seçicilik ise membranın ayırma işlemini gerçekleştirme yeteneğidir. Seçicilik, gaz ayırma prosesinde yüksek ürün saflığına ulaşmak için önemli bir parametredir. Dolayısıyla daha seçici membranların kullanıma sunulması halinde membran teknolojisi ile gaz ayırma prosesi büyük bir büyüme potansiyeline sahiptir (Bernardo vd., 2009). Doğal gazdan ARŞ. GÖR. ENİSE PEKGENÇ - ARŞ. GÖR. TUĞÇE AKCAGÜLER - YÜK. MÜH. GİZEM TUNCAY YÜK. MÜH. OĞUZ ORHUN TEBER - MÜH. BATUHAN SADIKSÖZ (2. Bölüm) GAZ AYIRMA MEMBRANLARI VE KARBON GERİ KAZANIMI(*) (*) Bu makale MEMTEK Bülteni 13. sayıda yayınlanmıştır. C M Y CM MY CY CMY K
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=