Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 180. Sayı (Temmuz 2023)

51 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Temmuz / 2023 RAPOR delerden ayrılmakta biyolojik arıtma işlemi gerçekleşmemektedir. Atık su arıtma tesislerinde ve atık su terfi mer- kezlerinden tüketilen elektrik enerjisi miktarı yıllık 380 milyon kw olup, atık su arıtma tesislerinde üretilen elektrik ise (Kojenerasyon) yılda 89 milyon kw mertebesindedir. Atık su arıtma tesis- lerinde üretilen enerji miktarı tüketilen enerjinin yaklaşık % 23’ü mertebesinde olup yeterli değildir. İstanbul’dan kullanımdan kaynak- lanan evsel atık sular; karbon, azot ve fosfor kirleticileri içermekte olup, bütün atıksular Marmara denizine deşarj edilmektedir. Kentte bulunan atık su arıtma tesislerinin %50-55 i “Ön arıtma” “Biyolojik Arıtma” ve“ Hızlı Aktif Çamur Sistemi” olup orga- nik kirleticileri yeterli oranda arıtacak nitelikte değildir. Azot ve fosfor arıtımı işlemini gerçekleştirecek “İleri Arıtma Sistemleri” yeterli miktarda değildir. Bu durumMarmara denizinde kirletici baskıları arttırmaktadır. Atık su yöne- timleri Karbon, Azot ve fosfor arıtımını gerçekleştirecek İleri Biyolojik Atık su arıtma tesis yapımına bir an önce baş- lamalıdır. İstanbul atık durumu ve yönetimi İstanbul’un atık yönetimi; İstan- bul Büyükşehir Belediyesi iştiraki olan İSTAÇ tarafından yürütülmektedir. Katı atık yönetimi, Avrupa ve Ana- dolu Yakası’nda toplam 3 adet II. sınıf düzenli depolama tesisi, 8 aktarma istasyonu, geri kazanım ve kompost tesisi, 2021 yılının son döneminde dev- reye alınan atık yakma ve enerji üretim tesisi ile biyometanizasyon tesisi ve çöp sızıntı suyu tesisleri ile yürütülmekte- dir. Ayrıca, tıbbi atık yakma ve toplama tesisi bulunmakta, endüstriyel atıklar için de ön işlem ve atıktan türetilmiş yakıt tesisleri ve I. sınıf düzenli depo- lama tesisi ile hizmet verilmektedir. 2022 yılı verileri ile İstanbul; Kömür- cüoda Düzenli Depolama Sahasında 2.1 milyon ton Seymen Düzenli Depolama Sahasında 2.1 milyon ton, Odayeri Düzenli Depolama Sahasında 371 bin ton depolanmıştır. Kent içinde toplanan 4.5 ton evsel nitelikli katı atık, ortalama 65-70 km yol kat ederek depolama sahasına iletilmektedir, bu durum maliyeti yükselttiği gibi yakıt tüketiminden kaynaklanan kirleticiler da insan ve çevre sağlığını tehdit etmek- tedir İstanbul’da 2022 yılında 31.441 ton tıbbi atık toplanmıştır. Kompost Üretim Tesisinde 14.971 ton kompost üretimi gerçekleştirilmiştir. İSTAÇ tarafından Eyüpsultan İlçesi, Işıklar Mahallesinde kurulan “Atık Yakma ve Enerji Üretim Tesisi” 2021 yılında devreye alınmış, günde 3.000 ton, yılda 1 milyon ton katı atık yakma yakmakta olup kurulu gücü 85 MW’tır. Yakma tesisinin yapılma gerekçesi katı atık miktarında azalma meydana getirerek düzenli depo- lama için alan ihtiyacını azaltmak ve katı atık nakliye maliyetlerini en aza indirmek amaçlansa da yakma işlemi sonucu bacadan çıkan gazın canlı yaşamına etkisi, hâkim rüzgârlar ile yayılma alanları, kazan tabanından depolama alanına götürülecek kül ve cürufun miktarı dikkate alındığında, atık yakma tesislerinin atık yönetimi için bir bertaraf yöntemi olarak kabul edilmesi doğru bir yaklaşım değildir. Tesisin bulunduğu alan kuzey orman- ları içinde olması ise durumu daha teh- likeli hale getirmektedir İstanbul’un mevcut atık yönetim biçimi doğru bir atık yönetim sistemi olmaktan çok, atıkların açığa çıkardığı sorunları ber- taraf etmek üzerine kurulmuş olduğu anlaşılmaktadır. Planlama atık üreti- mini önleyecek faaliyetlerde oluşmalı, tüketim alışkanlıklarını değiştirici/ azaltıcı proje ve politikaların hazırla- narak hayata geçirilmesi gerekmektedir Oluşan atıkların doğru yönetiminde ise yeniden kullanım, kaynağında ayrış- tırma, tehlikeli kimyasal kullanımın minimum olduğu geri dönüşüme ola- nak sağlayacak bir üretim planlaması, minimum karbon ayak izi üretecek şekilde tüm sistemin entegre edilmesi İstanbul’un en büyük ihtiyaçlarından biridir. Özellikle atıkların depolama sahalarına ulaştırılırken kat ettiği uzun mesafe, aynı zamanda geri dönüşümü yapılan atıkların da karbon salımında ciddi bir artışa neden olmaktadır. Geri dönüştürülemeyen ambalaj atıklarının yarattığı sorun ve plastik geri dönüşüm tesisleri depolarında çıkan çok sayıdaki şüpheli yangın da bütünlüklü bir siste- min kurulup, kamuda istihdam edilen çevre mühendisleri tarafından denetimi sağlanmalıdır.