Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 180. Sayı (Temmuz 2023)

14 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Temmuz / 2023 HABERLER İklim Değişikliğinin Neden Olduğu Aşırı Hava Olayları Ruhsal Sağlığımızı Olumsuz Etkiliyor Ç evre, İklim ve Sağlık için İş Birliği Projesi (ÇİSİP) çatısı altında bir araya gelen STK’lar ve sağlık uzmanları, Ruhsal Sağlık ve İklim Değişikliği bildirisini yayınladı. HEAL (Sağlık ve Çevre Bir- liği), Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) ve Kocaeli Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı ortaklı- ğıyla üç yıldır Avrupa Birliği Ağlar ve Platformlar Desteğiyle devam eden Çevre, İklim ve Sağlık için İşbirliği Projesi (ÇİSİP) kapsamında Türkiye Psikiyatri Derneği’nin katkısıyla yayın- lanan bildiride, iklim değişikliğinin ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekilerek, iklim krizine hazırlık ve müdahalede, ruh sağlığı ve psiko- sosyal desteğin sağlanmasına yönelik artan ihtiyacın karşılanması için çağrı yapıldı.1970- 2020 arasındaki 50 yılda katlanarak arttı. Kasırgalar, seller ve orman yangınları gibi doğal afetlerin yarısı 2003’ten sonra meydana geldi ve yaklaşık 5 milyar insanı etkiledi. İklim değişikliğinin fiziksel sağlığı- mızı olumsuz etkilediği uzun zamandır biliniyor. Aşırı sıcaklıklar sıcak çarp- masına ve ölümlere yol açıyor, seller su kaynaklı hastalıkların yayılmasına neden oluyor, orman yangınlarından kaynaklanan hava kirliliği solunum ve kardiyovasküler hastalıklara yol açıyor. Ancak, iklim değişikliğiaynı zamanda sosyal ve çevresel risk faktörlerini şid- detlendirerek hem yeni ruh sağlığı sorunlarının ortaya çıkmasına hem de mevcut ruh sağlığı sorunları yaşayan insanlar için durumun daha da kötü- leşmesine neden olabiliyor. Kasırga ve Sele Maruz Kalan Her 5 Kişiden 1’i Depresyon Veya Travma Sonrası Stres Bozukluğu Yaşıyor İklim krizinin ruh sağlığına etki- leri doğrudan ve dolaylı etkiler olarak sınıflandırılabilir. İklim krizinin doğ- rudan etkileri çoğunlukla akut olaylar diye tabir edilen aşırı hava olayları ve bunlara bağlı oluşan seller, kasırgalar, yangınlardan sonra ortaya çıkıyor. Lite- ratürde, aşırı hava olaylarının ardından en sık görülen ruh sağlığı sorunları- nın depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu olarak ifade ediliyor. Buna göre, kasırga ve sele maruz kalanlarda %20-30 oranında depresyon ve/veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ortaya çıktığı görülüyor. Subakut veya uzun vadeli iklimle ilgili değişiklikler ise aylarca veya yıllarca sürer ve kurak- lık ve uzun süreli ısı dalgaları gibi olay- ları içeriyor. Yangınlar ve sıcak hava dalgalarının sebep olduğu sıcaklık stresi de duygudurum bozuklukları, saldır- ganlık, fiziksel ve psikolojik yorgunluk ve kaygıya neden olabiliyor. ABD'de yapılan bir araştırmada, ortalama sıcaklıklar 30°C'yi aştığında, 25°C ile 30°C arasındaki ortalama- lara kıyasla ruh sağlığı sorunlarının %0,5 oranında arttığı saptanmıştır. Aynı çalışmada beş yıllık ısınmanın her 1°C'lik artışına karşılık ruh sağlığı sorunlarında %2'lik bir artış olduğu bulunmuştur. Başka bir araştırmada, birkaç on yıl boyunca aylık ortalama sıcaklıklarda 1°C'lik bir artışın, Mek- sika'da intihar oranlarında %2,1'lik ve ABD'de %0,7'lik bir artışla ilişkili olduğunu bulunmuştur. İklim krizinin dolaylı etkileri ara- sında ise ekonomik kayıplar, yerinden edilme ve zorunlu göç, kıt kaynaklar üzerindeki rekabet ve şiddet sayılabilir. Uzun ve şiddetli kuraklık dönemleri, ormansızlaşma, buzulların azalması, nehirlerin kaybolması, çölleşme, su kıt- lığı, bulaşıcı hastalıkların artması ve biyokütlenin yok olması toplumların yaşam alanlarını ve günlük yaşamlarını etkilerken, yaşam ve geçim kaynakları- nın yok olmasına, ekonomik krizlere, evlerinin ve sosyal ağlarının kaybına yol açıyor. Tüm bu değişiklikler, yaşanılan yıkım, kayıp ve yerinden edilme kişi-