Sanayi tesisinde kullanılan "su"yun fiziksel ve kimyasal niteliklerinin her an kontrol altında tutulması gereğinin nedeni "su"yun niteliklerinin değişken olmasındandır. Ham su kalitesi değişkendir İşletmeye kuyudan, dereden veya şehir şebekesinden gelen suyun nitelikleri yılın 12 ayı içinde tabii olarak az veya çok değişir. Suyun sıcaklığı ve tortu miktarı gibi fiziksel nitelikleri ile beraber suyun pH, alkalinite, iletkenlik, sertlik gibi pek çok önemli kimyasal nitelikleri de değişir. Ayrıca, su içinde çözünmüş halele bulunan minerallerin miktarı da yılın 12 ayı içinde değişkendir. İşletme için önemli olan su bilgilerinin sürekli olarak ölçülmesi ve bu bilgilerin kayıt altında tutulması ürün kalitesinin kontrolü açısından çok önemlidir. Su iyileştirme cihazlarında, kalitesi iyileştirilen suyun özellikleri değişkendir Çünkü su iyileştirme cihazlarında mekanik bozulmalar veya işletme hataları olabilir ve somıç olarak işletmeye giden su kalitesinin kötü olma riski yüksektir. Örnek 1: El kumandalı bir "Su Yumuşatma Cihazı"nın işletilmesinde çok hata yapılır. Bunun sonucunda üretim hattına tuzlu su gidebilir. Bu olayın farkına varılıp tuzlu suyun durdurulabilmesi için su yumuşatma cihazı sonrası, su hattı üzerine "İletkenlik Monitörü" konması doğru olur. Proses suyunun iletkenliğini sürekli kontrol altında tutacak olan iletkenlik monitörü sayesinde proses suyuna tuz karıştığı derhal anlaşılır. Böyle bir durumda monitör bir taraftan ana vanayı kapayabilir, diğer taraftan ikaz vererek işletmeciyi uyarabilir. Su yumuşatma cihazı "sertlik kaçağı" ela yapabilir. Su sertliğinin çok önemli olduğu bir tekstil boyahanesi veya bir kimya tesisinde, "sertlik monitörü" ile suyun sertliğinin sürekli kontrol altında tutulması emniyetli olur. Örnek 2: Ters ozmoz cihazı ve demineralize cihazlarının üretim suyu hattı [E] SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • SAYI 18 üzerinde genelde "iletkenlik ölçer" bulunur. Ancak, suyun yalnızca iletkenliğini kontrol altında tutmak her zaman yeterli olmaz. Elektrik üreten enerji santrallerinde besi suyu içindeki "silikat miktarı" da çok önemlidir. Bu tür tesislerde besi suyunun silikat miktarı "silikat monitörü" ile her zaman kontrol altında tutulur. Bu monitörün ücreti 10 bin ABD Dolan'nın üzerinde olmasına rağmen enerji santralinin sağlıklı çalışması için gereklidir. Prosese giden su hattı üzerinde "su" ölçü cihazları bulunmamasından dolayı, birçok sanayi işletmesi "ürün kalitesi sorunları" yaşamaktadır ve ürün kalitesi bozukluğunun işletmeye getirdiği zararların bedeli çok yüksektir. Oysa aşağıda tarif edilen su kalitesi monitörlerinin her birinin piyasa değeri 2 bin ABD Doları civarındadır. Bir işletmenin iki veya üç monıtor ıçın yapacağı yatırım(4000-6000 Dolar), üretim kalitesine getireceği yüksek katkı sebebi ile çok kısa bir zamanda kendini amorti eder. • "Klor Monitörü" olmayan bir işletmede suyun az veya çok klorlandığı nasıl takip edilebilir? • Ozon şartlandırması ile "su"daki çözünmüş demir ve mangan giderimi yapan bir sistem, ozon monitörü olmaksızın sağlıklı çalışabilir mi? Demir ve mangan iyonlarının okside olup giderildiğinden nasıl emin olunabilir? • Ters ozmoz cihazı veya demineralize cihazı üretim suyu hattında iletkenlik monitörü yoksa bu cihazların kaliteli su ürettikleri nasıl anlaşılır? Çözüm: Sanayi tesislerinde basınç, sıcaklık, debi gibi suyun fiziksel değerlerini ölçtüğümüz gibi, suyun kimyasal değerlerinin ele ölçülmesi çok doğru olur. Su birçok sanayi ürününün girdisi (ham maddesi) olarak kabul edilmelidir. Üretilen ürün içine giren maddelerin satın alınması sırasında çok detaylı kalite bilgisi edinildiği gibi, ürünün içine giren veya üretim sırasında kullanılan "su"yun kalitesi ve nitelikleri hakkında da çok detaylı bilgi sahibi olmalıyız. Aksi taktirde ürün kalitesine sahip çıkamayız. Bazı tesislerde "su"yun fiziksel nitelikleri ile ilgili bilgiler veren kontrol cihazları ve monitörler kullanılmaktadır: Manometre, Termometre, Presostat, Termostat, Su Sayacı, Debi Ölçer (flowmetre) gibi. Fakat birçok işletmede bu fiziksel cihazların dahi bulunmadığına şahit oluyoruz. Her sanayi kuruluşunda, üretilen ürünün kalitesinden emin olabilmek için alışılagelmiş fiziksel kontrol cihazları yanında aşağıda tarif edilen "su" kalitesi kontrol cihazlarını da kullanmayı öneririz: • Suyun içindeki çözünmüş mineral miktarı ve suyun tuzluluğu hakkında bilgi edinmek için "İletkenlik Monitörü"; • İletkenliğin ölçülmesinin zor olduğu çok saf sularda "Rezistivite Monitörü"; • Suyun pH değerinin kontrol altında tutulduğu işlerde "pH Monitörü"; • Suyun klorlandığı veya klorunun giderildiği işlerde "Klor Monitörü"; • Ozon ile su şartlandırması yapılan işletmelerde "Ozon Monitörü"; • Suyun içindeki "Oksidan" maddelerin kontrol edilmesi istendiğinde "ORP Monitörü"; • Ultraviyole (UV) ile dezenfeksiyon cihazı kullanıldığında, UV ışınının yeterli olduğundan emin olabilmek için UV dezenfeksiyon cihazı üzerine "UV Monitörü"; • Su sertliğinin çok önemli olduğu proseslerde "Sertlik Monitörü"; • Enerji santrali ve elektronik malzeme imal edilen işletmelerde "Silikat Monitörü"; • Suyun çok iyi süzülmesi (filtrelenmesi) gereken memba suyu işletmelerinde "Bulanıklık Ölçme Monitörü" (Turbidity Monitor). Yukarıda tarif edilen ölçü ve kontrol cihazlarının birçoğu Türkiye piyasasında her zaman bulunabilir. Ender kullanılan ölçü ve kontrol cihazları genelde 1-2 ay içinde temin edilebiliyor. Proses suyunun kalitesi ve bu kalitenin sürekli kontrolü sanayi tesisleri için çok önemlidir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=