Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 166. Sayı (Mayıs 2022)

48 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mayıs / 2022 MAKALE Deri Sanayi Atıksularında Aktif Karbon Adsorpsiyonu İle Krom (VI) Giderimi (*) 1. GİRİŞ B u çalışmada deri sanayi atıksularında adsorpsiyon yöntemi ile Cr+6’nın giderimi amaçlanmıştır. Deneysel giderim çalışmalarının yapıldığı atıksu numunesi Türkiye´deki deri üretiminin önemli miktarını gerçekleştiren, ayakkabı, döşeme ve ayrıca kürk süet mamül deri üretiminde rol alan Karma Organize Sanayi Bölgesi’ne ait arıtma tesisi girişinden temin edil- miştir. Atıksuda Cr+6 giderimi için Granül Aktif Karbon ve Hindistan Cevizi Aktif Karbon olmak üzere iki farklı aktif karbon türü, farkı dozlarda, farklı karıştırma sürelerinde ve farklı pH’larda atıksuya ilave edilmiş ve bu şekilde Cr+6 giderimi analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında, farklı aktif karbon karakterizasyonunun, adsorpsiyon süresinin, kullanılan aktif karbon miktarının ve atıksuyun pH’sının giderime etkileri tespit edilmiştir. 2. MATERYAL VE YÖNTEM Adsorpsiyon verilerinin analizleri Langmuir izotermine göre yapılmıştır. Langmuir İzotermi, katı yüzey üzerinde aktif adsorpsiyon bölgelerinde meydana gelen tutulumun fiziksel ya da kimyasal adsorpsiyon olup olmadığını, diğer izotermlere göre daha uygun açıklamaktadır. Langmuir izoterminde; adsorpsiyon, adsorban başlangıç konsant- rasyonu ile birlikte lineer olarak artmaktadır. Maksimum doyma noktasında, yüzey tek tabaka ile kaplanmakta ve yüzeye adsorbe olmuş adsorban miktarı sabit kalmaktadır (Beyhan, 2003). Bu denklemlerde Ce (mg/l) değeri dengedeki çözelti- deki Cr+6 konsantrasyonunu, qe (mg/g) değeri adsorbe olan Cr+6 miktarını, KL değeri Langmuir sabitini, Q0 (g) adsorbe edilebilecek olan maksimum Cr+6 miktarını vermektedir. Denklem Ce/qe ve Ce değerleri arasında bir doğru belirttiği için, doğrunun eğimi 1/Q0 değerini, doğrunun y ekseninde kestiği nokta ise 1 /Q0.KL değerini vermektedir (Namasivayam vd.,2001). (*) 14. Ulusal 2. Uluslararası Çevre Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı'nda yayınlanmıştır. Çalışmada kullanılan atıksu numunesine 0,5 g, 1 g ve 2 g aktif karbon ilave edilerek, 30 dk, 45 dk, 60 dk, 90 dk ve 120 dk sürelerinde, orbital çalkalayıcıda 150 rpm dönme hızında adsorpsiyon gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada kul- lanılan atıksu numunesinde Cr+6 tayini SM 3500-Cr:B metodu ile analiz edilmiştir. Cr+6 tespiti için örnek asit ile çözünürleştirilir, asit çözeltisinde difenil karbazid ile reaksiyon sonucu kalorimetrik olarak ölçülür. Kalorimetrik metot doğal ve arıtılmış sularda 100-1000 μg/L aralığın- daki Cr konsatrasyonları için uygundur (Vitale vd., 2009). 3. BULGULAR Çalışmada kullanılan atıksu numunesinde adsorpsiyon süreci öncesi Cr+6 analizi yapılmış olup sonuç 4,582 mg/l olarak tespit edilmiştir. Atıksuya 0,5 g, 1 g ve 2 g miktarla- rında aktif karbon ilave edilerek çözeltiler hazırlanmıştır. 30 dk, 45 dk, 60 dk, 90 dk ve 120 dk sürelerinde orbital çalkalayıcıda adsorpsiyon gerçekleştirilmiştir. Adsorpsiyon sürecinin sonunda numunelerde krom(VI) tayini gerçek- leştirilmiştir. Sonuçlar aşağıda yer alan tablo ve şekillerde belirtilmiştir. ELÇİN GENÇ Çevre Yüksek Mühendisi Tablo 1. Granül aktif karbon ile 30 dk, 45 dk, 60 dk, 90 dk ve 120 dk adsorpsiyon sonucunda elde edilen Cr+6 sonuçları Cr +6 Sonucu 4,582 mg/L olan Atıksu Numunesinde Adsorpsiyon Sonuçları Aktif Karbon Miktarı (g) Adsorpsiyon Süresi (dk) pH Cr +6 Çıkış (mg/l) pH Cr +6 Çıkış (mg/l) 0,5 30 7 3,638 4 3,666 45 7 3,609 4 3,589 60 7 3,597 4 3,482 90 7 3,412 4 3,371 120 7 3,204 4 3,266 1 30 7 3,364 4 3,642 45 7 3,285 4 3,618 60 7 3,200 4 3,591 90 7 3,157 4 3,354 120 7 3,128 4 2,811 2 30 7 2,934 4 3,490 45 7 2,899 4 3,361 60 7 2,861 4 2,804 90 7 2,751 4 2,449 120 7 2,620 4 1,58