Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 166. Sayı (Mayıs 2022)

34 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mayıs / 2022 RAPOR küresel olarak, su kullanımının önü- müzdeki 30 yıl içinde yılda yaklaşık %1 oranında artması bekleniyor. İklim değişikliği nedeniyle yüzey suyu mevcudiyeti giderek daha sınırlı hale geldikçe, yeraltı suyuna olan genel bağımlılığımızın artması bekleniyor. UNESCO Genel Direktörü Aud- rey Azoulay, “Giderek daha fazla su kaynağı insanlar tarafından kirleni- yor, aşırı kullanılıyor ve bazen geri dönüşü olmayan sonuçlarla kurutu- luyor. Halen seyrek olarak gelişmiş olan yeraltı suyu kaynaklarının potan- siyelini daha akıllıca kullanmak ve onları kirlilikten ve aşırı kullanımdan korumak, sürekli artan küresel nüfu- sun temel ihtiyaçlarını karşılamak ve küresel iklim ve enerji krizlerini ele almak için esastır” diyor. “2030 yılına kadar Sürdürülebi- lir Kalkınma Hedeflerine (SDG'ler) ulaşmak istiyorsak, yeraltı suyunu kullanma ve yönetme şeklimizi iyileş- tirmek acil bir önceliktir. Karar veri- ciler, yeraltı sularının dayanıklılığını sağlamaya yardımcı olabileceği hayati yolları tam olarak hesaba katmaya başlamalıdır” diyor BM-Su Başkanı ve Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) Başkanı Gilbert F. Houn- gbo. BÜYÜK SOSYAL, EKONOMIK VE ÇEVRESEL FAYDALAR VE FIRSATLAR Yeraltı suyunun kalitesi genellikle iyidir, bu da ileri düzeyde arıtma gerektirmeden güvenli ve ekonomik bir şekilde kullanılabileceği anlamına gelir. Yeraltı suyu, genellikle kırsal köylere güvenli su temini sağlamanın en uygun maliyetli yoludur. Örneğin, Sahra Afrikası ve Orta Doğu gibi belirli bölgeler, su güven- liğini sağlamak için çıkarılabilecek önemli miktarlarda yenilenemeyen yeraltı suyu kaynaklarına sahiptir. Ancak, gelecek nesiller ve depola- manın azalmasının ekonomik, mali ve çevresel yönleri göz ardı edilme- melidir. Sahra Altı Afrika'da, geniş akiferlerin sunduğu fırsatlar büyük ölçüde yeterince kullanılmamaktadır. Kuzey Amerika ve Güney Asya'da sırasıyla %59 ve %57 ile karşılaştırıl- dığında, tarım arazilerinin yalnızca %3'ü sulama için donatılmıştır ve bu alanın yalnızca %5'i yeraltı suyu kul- lanmaktadır. Raporun işaret ettiği gibi, bu düşük kullanım yenilenebilir yeraltı suyunun eksikliğinden (genellikle bol miktarda bulunur) değil, altyapıya, kurumlara, eğitimli profesyonellere ve kaynak bilgisine yapılan yatırım- ların eksikliğinden kaynaklanmakta- dır. Yeraltı suyunun gelişimi, sulanan alanların kapsamını artırarak ve dola- yısıyla tarımsal verimi ve ürün çeşit- liliğini geliştirerek ekonomik büyüme için bir katalizör görevi görebilir. İklim değişikliğine uyum açısın- dan, akiferler yüzey rezervuarların- dan önemli ölçüde daha düşük buhar- laşma kayıplarına maruz kaldığından, akifer sistemlerinin mevsimsel veya dönemsel yüzey suyu fazlalarını depo- lama kapasitesi, yıl boyunca tatlı su mevcudiyetini iyileştirmek için kulla- nılabilir. Örneğin, kentsel su temini planlamasının bir parçası olarak yeraltı suyu depolama ve soyutlama- nın dahil edilmesi, mevsimsel değişim durumlarında güvenlik ve esneklik katacaktır. YERALTI SUYUNUN TÜM POTANSIYELINI ORTAYA ÇIKARMAK. NE YAPILMASI GEREKIYOR? 1. Veri toplayın Rapor, yeraltı suyu verilerinin eksikliği sorununu gündeme getiri- yor ve yeraltı suyu izlemenin genel- likle 'ihmal edilen bir alan' olduğunu vurguluyor. Bunu geliştirmek için, genellikle ulusal (ve yerel) yeraltı suyu kurumlarının sorumluluğunda olan veri ve bilgilerin edinilmesi özel sektör tarafından tamamlanabilir. Özellikle petrol, gaz ve madencilik endüstri- leri, akiferler de dahil olmak üzere yeraltındaki daha derin alanların bile- şimi hakkında büyük miktarda veri ve bilgiye sahiptir. Kurumsal sosyal sorumluluk gereği, özel şirketlerin bu veri ve bilgileri kamu sektörü profes- yonelleri ile paylaşmaları son derece teşvik edilmektedir. 2. Çevre düzenlemelerini güçlendirin Yeraltı suyu kirliliği pratikte geri döndürülemez olduğundan, bundan kaçınılmalıdır. Bununla birlikte, yap- tırım çabaları ve kirleticilerin kovuş- turulması, yeraltı suyunun görünmez doğası nedeniyle genellikle zorludur. Yeraltı suyu kirliliğinin önlenmesi, özellikle akifer besleme alanlarında uygun arazi kullanımı ve uygun çevre düzenlemeleri gerektirir. Yeraltı suyuna erişimin - ve bundan elde edi- len kârın - adil bir şekilde dağıtılma- sını ve kaynağın gelecek nesiller için kullanılabilir durumda kalmasını sağ- lamak için, yeraltı suyunun ortak iyi yönleri göz önünde bulundurularak, hükümetlerin kaynak koruyucusu rol- lerini üstlenmeleri zorunludur. 3. İnsan, malzeme ve mali kaynakların güçlendirilmesi Birçok ülkede, kurumların ve yerel ve ulusal hükümetlerin perso- neli arasında genel olarak yeraltı suyu uzmanlarının eksikliği ve ayrıca yeraltı suyu departmanlarının veya kurumla- rının yetersiz yetkileri, finansmanı ve desteği, etkili yeraltı suyu yönetimini engellemektedir. Hükümetlerin yeraltı suyuyla ilgili kurumsal kapasiteyi oluş- turma, destekleme ve sürdürme taah- hüdü çok önemlidir.