Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 164. Sayı (Mart 2022)

48 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mart / 2022 kallerine ayrılır. Bu son ürünler etkili bir organik madde oksidasyonu için kullanılmaktadırlar. Genellikle demirin çözünürlüğünü sağlamak amacıyla pH 3-4 aralığında uygulanması tercih edilmektedir. Genel kategarizasyon açısından tekstil atık suyuna kimyasal çöktürme fenton ayı- raçları ve aktif çamurun ardışık uygulanması iyi sonuçlar vermektedir. İlk yatırım ve enerji giderimi düşük olmakla birlikte yüksek kimyasal ve çamur bertaraf giderleri oluşur. Tasarım aşamasında işletme sürdürülebilirliği göz önünde bulundurulmalıdır. Elektrokoagülasyon Son yıllarda tekstil atık suyunun geri kazanımına ilgi ve meyil arttıkça, elektrokoagulasyonda da seçeneklerden birisi olarak arıtma yöntemleri arasında biraz daha öne çıkmaktadır. Peki nedir elektrokoagulasyon, gerçekten kurtarıcı ve geniş çaplı uygulama sahası bulunan bir yön- tem midir, inceleyelim. Bu yöntemde Fe(OH)2 oluşumu etkili şekilde gerçekleştirilmektedir. Bu Proses çöktürü- len ya da yüzdürülen demir üzerine sorpsiyon veya azo boyaların Fe(II) ortamında arilaminlere indirgenmesi ile olur. KOI ve renk gideriminde etkilidir. Konvansiyonel yöntemlerle kombine şekilde kullanımı çok iyi sonuçlar verebilir. Özellikle az yer kaplaması ve DAF sistemlerine entegrasyonu oldukça dikkat çekicidir. Bununla birlikte özellikle yüksek debili sularda enerji giderinin fazla olması ve plaka değiştirme güçlükleri dikkate alınmalıdır. Bunun yanında, nokta bazlı düşünme ve prosesi lokal olarak oluşturma prensibi gereği, bazı suların, plakaların yüzeyini kaplayarak elektriksel iletkenliği azaltabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Böyle durumlarda, sorun doğrudan atık suyun kendisi olacağından, elektrokoagulasyon metodu ilk seçenek olarak düşünülmemelidir. Foto Kataliz Biyolojik olarak arıtılmış tekstil endüstrisi çıkış suyuna uygulanan H2O2/TiO2/Fe3+ fotokatalitik oksidasyon prosesleri ile biyolojik arıtmaya ilave olarak yüksek KOI giderimi elde edilebilir. UV/ H2O2 prosesi için yatırım maliyeti ve işletme maliyetleri yüksek olmakla beraber kimyasal tüketimi düşüktür. Enerji tüketimi ise çok yük- sektir. UV geçirimliliğinin belli boya çözeltilerinde limitleri olduğu için UV teknolojisinin en iyi kullanımının ozondan sonra olduğu bazı çalışmalarla gösterilmiştir. Ozonlama Tekstil atık suyunun geri kazanımı için son yıllarda adı geçen bir metod olan ozonlama çok değişik seçenekler sunmakla birlikte bazı güçlüklere ve kısıtlara sahiptir. Haydi metodu yakından inceleyelim. Ozonla kimyasal oksidasyon yöntemi Tekstil Endüstrisi atık sularındaki rengin etkin bir şekilde giderimini sağlamaktadır. Gaz formunda kullanıldı- ğından atık suyun hacmini arttırmama ve çamur meydana getirmeme, ozonun en önemli avantajları arasında yer almaktadır. Biyolojik olarak ayrışamayan diğer bir deyimle refrakter maddelerle tepkimelere girmesi ozonun bir diğer önemli özelliğidir. Bununla birlikte Tekstil Endüstrisi atık sularında ozonla kimyasal oksidasyon mekanizmasının uygulanması KOI gideriminden çok atık sulardan renk gidermeyi ve biyolojik ayrışabilirliği artırmayı amaçla- maktadır. Reaktif boyaların ozonlanması atık suyun top- lam organik madde konsantrasyonunda belirgin bir düşüş yaratmaz. Bununla birlikte total proses içerisinde yeri iyi kurgulanır ise geri kazanımda önemli rol oynayabilir. Adsorbsiyon Biyolojik olarak ayrışamayan çözünmüş organik mad- delerin giderimi için adsorpsiyon kademesinden yararlanıl- maktadır. En etkin adsorpsiyon maddesi aktif karbondur. Aktif karbon adsorpsiyonu renk gideriminde en verimli işlemlerden biridir, aktif karbon ya bir son işlem olarak temel arıtma yöntemlerinden sonra bir yatak içerisinde uygulanmaktadır, ya da toz olarak havalandırma havuzuna uygulanmaktadır. Son işlem olarak uygulandığında filtras- yon dan geçen sularda kalan artık organik maddeler ile renk giderimi sağlanmaktadır. Aktif çamur sistemine ilave edildiğinde ise renk gideriminin yanında, aktif çamurun organik madde giderme verimini de artırmaktadır. Ancak bu maddenin pahalı oluşu kullanımında geri kazanma yöntemlerine başvurulmasını gerektirmektedir. Reaktif boyaların inorganik adsorbanlar ile arıtılması ile ilgili çalış- malar bulunmaktadır. İnorganik adsorban olarak sentetik kil kullanılması halinde aynı sıcaklık ve yağış koşullarında aktif karbondan daha yüksek adsorpsiyon kapasitesine bazı çalışmalarda ulaşılmıştır. Biyolojik adsorbanlar olarak mısır koçanı pirinç kabuğu ve tahta gibi solventlerin kulla- nılmasının asit boyalara göre bazik boya gideriminde daha etkili olduğu gözlenmiştir. Bazik boyalara olan bu çekimin sebebi adsorbana negatif yüzeyi ile boyanın pozitif yüklü iyonları arasındaki coloumbic etkileşimden kaynaklanmak- tadır. Tekstil endüstrisinde bazik boyaların kullanımı çok yaygın olmadığı için biyolojik sorbanlar kullanarak renk giderimi, sınırlı kalmaktadır. Tekstil boyama atıksularında bulunan reaktif boyaların giderimi için ise en uygun adsor- ban olarak yüksek adsorpsiyon kapasitesine sahip olan aktif karbon adsorpsiyonudur Sonuç olarak boya atıksularında etkili bir renk giderim yöntemi de granül aktif karbon adsorpsiyonudur. MAKALE