Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 164. Sayı (Mart 2022)

42 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mart / 2022 mada tekstil endüstrisinin birbirinden oldukça farklı üretim yapan, bu sebeple de atık su karakteristikleri çok farklı olan ve büyük sınırlar arasında değişen bir endüstri dalı olduğu göz önüne alınmalıdır. Tekstil endüstrisi için kontrole esas oluşturmak üzere seçilen kirletici parametreler sırasıyla aşağıda verilmektedir. Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı Biyo kimyasal oksijen ihtiyacı ya da BOI doğrudan yasal kontrol ve denetleme parametresi olmasa da suyun yapısını anlama ve tasarım için en önemli parametreler- den birisidir. Biyokimyasal oksijen ihtiyacı (BOI) organik maddeye ait oksijen tüketiminin bir ölçüsüdür BOI kendi başına doğrudan doğruya su sistemine zararlı bir etki gös- termez ancak suyun oksijen içeriğini düşürerek, dolaylı bir etkisi söz konusudur. Kanalizasyon atıkları ve diğer organik atık sular bozunma prosesleri sırasında oksijen tüketerek ekosistem üzerine ters etki yaparlar. Kimyasal Oksijen İhtiyacı Kimyasal oksijen ihtiyacı (KOI) atık su numunesinde bulunan maddelerin oksidasyonu için gereken oksijen ekivalenin bir ölçüsüdür. Organik maddenin oksidasyonu asidik şartlarda, potasyumbikromat gibi kuvvetli bir yük- seltgeyicinin ve bir katalizörün (Gümüş sülfat) yardımıyla gerçekleştirilir KOI testinin en büyük avantajı analizin 3 saatten kısa bir zamanda neticelendirilmesidir. Ancak bu parametrenin en büyük dezavantajı ise KOI testinin biyolojik olarak bozunabilen ve bozunamayan organik madde arasında bir ayırım yapmamasıdır. Buna ek olarak, numunede bulunan İnorganik indirgeyici kimyasal mad- deler (sülfür, indirgenebilen metal iyonları, ve klorürler) KOI testine girişim yaparlar. Askıda Katı Madde Toplam askı maddesi suda çözünmüş halde bulunma- yan maddeleri kapsar. Bu maddeler çeşitli tür ve yapıda olabilir. Askıda maddeler sularda dip birikimlerine ve bula- nıklığa neden olurlar. Ayrıca balıkların solunum yollarında tahribatlara yol açarlar. Bu etki tanecik boyutuna ve askı maddesinin türüne bağlı olarak değişir. Özellikle metalik yapıda olan askı maddesinin balıklara zararlı etki yaptığı, bazı hallerde ise öldürücü olduğu belirlenmiştir. Yağ ve Gres Yağ ve gres parametresi yeğ ve gres sınıfına girebilen serbest ve emülsiyon halinde olabilen birçok maddeleri içerir. Bu maddeler evsel, petrol türevleri veya diğer orijinli olabilir. Her türlü maddenin etki sınırı birbirinden farklı olacaktır. Genelde yağ ve gresler su yaşamına kanalizasyon sistemine ve alıcı ortama zararlı maddelerdir. Yüzücü yağ ve gres su üstünde bir film oluşturur. Ayrıca özellikle petrol orijinli olan yağlar çok düşük konsantrasyonda kokuda oluşturabilmektedir. Yüzücü yağ ve gres ışık transferine etki eder. Canlılara ve suda kullanılan araçlara bulaşarak onları kirletir. Emulsiyon haldeki yağlar balıklara zehir etkisi yapar. Bu etki daha çok balıkların solunum yollarının yağla kaplanmasıyla oluşur. Yağ ve gres dibe çökerse dip- teki canlı hayatını, özellikle balık yumurtalarını tehdit eder. Sülfür Çözünmüş sülfür tuzları, suyun pH’ını düşürürler, demir veya diğer metallerle reaksiyona girerek siyah bir çökeleğe, koku problemlerine sebep olurlar ve sudaki yaşama toksik etki ederler. Sülfürlü çözeltilerin balıklara olan toksisite etkisi, pH değeri düştükçe artar. Sülfürler suda bulunan çözünmüş oksijen ile kimyasal olarak reaksi- yona girerek, suyun çözünmüş oksijen seviyesini düşürürler. Fenolik Bileşikler Fenolik bileşikler fenol ve benzenin hidroksi türevlerini taşıyan diğer bileşikleri içerir. Derişik fenol çözeltilerinin bakteriler üzerinde toksik etkisi vardır ve birçok fenolik bileşiklerin toksisitesi saf fenolden daha fazladır. Suda bulunan fenol iki önemli probleme neden olur. Yüksek konsantrasyonda fenol bakterisit olarak rol oynar. Çok düşük konsantrasyonda Klor ile klorofenolleri oluşturarak koku ve tat problemi yaratırlar. Fenol ve fenolik bileşikler balıkların ve suda yaşayan diğer canlıların üzerinde akut ve kronik zehirlilik etkisi gösterirler klorofenollerde balığının tadını bozarak bunların ticari değerini düşürürler. Krom Krom doğada yaygın şekilde bulunan bir element olmasına karşın doğal sularda çok nadiren bulunabilir. Bulunan konsantrasyonlarda 1 miligram/lt’nin altında olmaktadır krom tuzlarında çeşitli değerlikler de bulu- nabilir. Bunlardan en çok rastlanılanı krom 3 ve krom 6 tuzlarıdır. Krom su yaşamına oldukça zararlıdır. Krom tuzlarının zehirli etkisi sıcaklık pH ve Krom'un değerli ile değişmektedir krom'un zehirliliğinin çözünmüş oksijen ve ortamdaki organik madde konsantrasyonu ile de ilgili olduğu öne sürülmüştür. Krom'un fotosentez üzerine etkili olduğu ve fitoplanktonlar ile su bitkilerine zararlı etki yap- tığı bilinmektedir. Diğer su canlılarında Besin zincirinde birikim yoluyla ve doğrudan etkili olduğu saptanmıştır krom için verilen kalite kriterleri su yaşamı için 0.10 mg/l, içme suyu için 0.05 mg/l’dir. MAKALE