Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 164. Sayı (Mart 2022)

34 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mart / 2022 moleküllerin, kimyasalların, askıda katı madde organiklerin ve süspansiyon halinde suda bulunan maddelerin, suyun kullanım amacına göre, sulardan ayrıştırılması ve suların, kısmen veya tamamen yumuşatılması veya deiyonize edil- mesi, arıtılması gibi işlemlerde bilinmesi ve de duruma göre en doğru yöntem ve tesislerin kullanılması gerekmektedir. Genel olarak kullanılacak tüm sularda istenilen özellikler ve su kalitesi, suyun nötr, berrak, renksiz, kokusuz, yumuşak, ve düşük tuz oranlı, korossif olmaması, organik madde- ler, demir, mangan ve ağır metallerin yönetmenliklerdeki öngörülmüş belirlenmiş minimal değerlerin altında olması gerekmektedir. SULARIN KULLANILAN YER VE AMAÇLARA GÖRE TANILANMASI, SINIFLANDIRILMASI Sular kullanıldıkları yer ve amaçlara göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilirler. 1. İçme suyu ve beslenme ve yaşamsal besin- lerin ve malzemelerin üretim endüstrisinde kul- lanılacak sular: Bu sular insan ve canlıların sağlığının korunması açısından, en iyi özellikte ve kalitede olmalıdır. Bu sular nötr, berrak, renksiz, kokusuz, orta veya düşük yumuşak, orta veya düşük tuz oranlı, korossif olmaması, organik maddeler, demir, mangan ve ağır metallerin yönet- menliklerdeki öngörülmüş belirlenmiş minimal değerlerin altında olması gerektiği şekilde hazırlanmalı ve de şebeke- lere dağıtılmada klorlama, UV- Oksidasyon veya ozonlama yöntemleri ile bakterilerden, virüslerden arındırılmalı ve de yeniden bakteri ve virüs içermemesi önlenmelidir. Son yıllarda kum ve aktif karbon filtrasyonlu ters ozmos veya nanofiltrasyon veya iyon değiştirici kolonlarla, muhtelif özel ve tüzel kişilerce musluk altı evsel içme suyu hazır- lama tesisleri üretip, evlerde kullanılmaktadır. Gerektiği kadar, kısmen mineralleri sertliği ve tuzu, alınmış suyun, evlerde kullanma ve içme suyu olarak kullanılmasında bir sakınca yoktur. Tamamen yumuşatılmış mineralleri ve tuzları alınmış saf su haline gelmiş, bir su insan sağlığına faydalı değil, zararlıdır. Ayrıca bu tip tesisler ihtiyaç halinde devreye girip, ihtiyaç duyulan miktarda su hazırladıkları için, iki su üretimi arasındaki zaman süresinde, tesis kabinlerinde ve tesis borularındaki sular durdukları için, tekrar bakteri ve virüs oluşturmaya ve almaya açık olup, kirlenebilirler. Bu tip tesislerin küçük de olsa, bir su deposu üzerin- den sürekli veya belirli zaman aralıklarında çalışması ve bu depoda ve borularda bulunan suların bakteri ve virüs oluşumuna karşı uygun kimyasallar ve veya yöntemlerle korunması gereklidir. 2.Evsel kullanma suları: Bu sularda insan ve canlı- ların sağlığının korunması acısından, içme suyu gibi, en iyi özellikte ve kalitede olmalıdır. Evsel kullanma suları nötr, berrak, renksiz, kokusuz, yumuşak ve düşük tuz oranlı, korossif olmaması, organik maddeler, demir, mangan ve ağır metallerden yoksun olması gerekmektedir. Bilindiği gibi sert sular bulaşık ve çamaşır manikalarında yapılan temizliklerde makinalara ve su boru hatlarında kireç taşı oluşturarak zara vermektedir. Ayrıca sabunla yapılan temizliklerde sertlik oluşturan moleküller, sabunla kimyasal reaksiyona girerek, sabunun köpürmesini önleyerek ve grimsi tortu- lar ve kirler oluşturarak, iyi temizlik yapılmasını kısıtlar. Yumuşak suda ise sabun ve temizlik kimyasalları çözülerek köpürür ve en iyi hijyenik temizliğin yapılmasını sağlarlar. Otel, motel, tatil köyleri, yüzme havuzu gibi dinlenme ve eğlence yerlerinde kullanılan sularda evsel kullanma suları kapsamında görülebilirler. 3. Tarım ve hayvancılık sanayisinde kullanılan sular: Tarım ve hayvancılık sanayisinde kullanılan sular genellikle nehir, göl, baraj, ve kanal ve kimsen de olsa yeraltı kuyu suları ile yapılmaktadır. Deniz suyu gibi tuzlu veya çok sert yer altı kuyu veya yer üstü suları tarım sula- malarına uygun değildirler. Tuzlu ve yüksek minareli sular toprağın çoraklaşmasına ve verimsizleştirmeye yol açarlar. Ülkemizde toplam %45-50 oranı ile en fazla su sarfiyatı tarım ve hayvancılıkta, özellikle de tarımda vahşi veya salma sulama dediğimiz sulama tarzı ile sarf edilmektedir (3,7). Bu su sarfiyatının muhtelif damlama, yağmurlama gibi yeni teknoloji sulama sistemleri ile yapılması ve de yağmur sularının toplanarak en uygun teknolojilerle tarım sulaması yapılması ile tarımdaki sulama su sarfiyatında % 70-80 oranında tasarruf edilmesi mümkündür. 4. Endüstriyel kullanma suları: Endüstride kulla- nılan sular, kullanıldıkları endüstri branşları ve amaçlara göre deniz suyundan, ultra saf su kalitesine kadar değişiklik gösterebilirler. Örneğin atom enerjisi ile elektrik üretme soğutma suyu olarak deniz suları kullanılabilirken, kimya ve ilaç üretme endüstrisinde ve yüzey kaplama sanayisinde, empürme elektronik devrelerin üretilmesinde ultra saf su kullanılmaktadır (8,9,10). Bu iki örnek arasında tabii ki muhtelif üretim endüst- rilerinde filtrelenmiş yeryüzü suları, şebeke suyu, yumuşa- tılmış su, deiyonize su gibi muhtelif kalitede sular kullanıl- maktadır. Tekstil endüstrisinde de çok fazla su sarfiyatı da olmaktadır. Tekstilin hammaddesinin pamuk olduğundan, tarımda vahşi sulama ve tekstil endüstrisinde de bilinçsiz KONUK YAZAR