Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 164. Sayı (Mart 2022)

28 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mart / 2022 KONUK YAZAR Suyun Kimyası, İhtiyaca ve Kullanıldığı Yere Göre Tanımlanması ve Sınıflandırılması DR. MÜH. MEHMET GÜLBAŞ S u, dünyamızda çok önemli bir yere sahip olup, tüm canlıların yaşaması için muhtaç olduğu maddedir. Aynı şekilde dünya tarımı, hayvancılığı, endüstrisi ve teknolojileri için de suyun çok önemli ve vazge- çilemez bir hammadde kaynağı ve kullanım ürünü oldu- ğunu, dünyanın %70’inin su ile kaplı olmasına rağmen, bu suyun% 80’inin insan, canlı ve bitkiler için kullanıma ve tüketime uygun olmayan, tuzlu, kireçli, acı su olduğunu, gezegenimizdeki kullanılabilir ve tüketilebilir tatlı su ora- nın % 2.6’sine eşdeğer olduğunu ve içilebilir temiz suyun ise sadece gezegenimizde bulunan su miktarının %1’ine tekabül ettiği Su ve Çevre Teknolojileri dergisinin 2022 Ocak ayındaki sayısında yayınlanan, “İki Harfli Kelime, Yaşamın İksiri Su”, başlıklı, (1) bilimsel makalemde belirti- ğim gibi, dünya insanlığı tarafından bilindiği bir gerçektir. Falkenmark İndeksi değerlendirmesine göre su rezervi 1700 m 3 /kişi/yıl’ın üstünde olan veya yıllık aldığı yağış miktarı minimum 1700 m 3 /kişi/yıl kadar olan ülkeler Su zengini, 1000-1700 arasındaki ülkeler su stresli, 500-1000 arasındaki ülkeler su kıtlığı olan ve Su fakiri, 500 m 3 /kişi/ yıl altında olan ülkeler kesin Su kıtlığı olan ülkelerdir (2, 3). Türkiye’nin su kaynakları potansiyeli aldığı 640-645 mm yağış, 500-505 milyar m 3 /kişi/yıl suya tekabül etmek- tedir, bu da dünya ortalamasının çok altındadır. Türkiye Falkenmark İndeksi’ne göre su sıkıntısı ve su kıtlığı çeken ülkeler arasındadır (3). Temiz veya saf su, kimyasal bileşik H 2 O, iki adet hid- rojen ve bir adet oksijen atomlarının birleşerek, H 2 O-su molekülünü oluşturmasından meydana gelir. Suyun muh- telif madde ve kimyasalları çözme özelliğinden dolayı, tabiattaki hiç bir su, yağmur suyu, kuyu suyu, nehir veya göl suyu, hiç bir zaman saf ve temiz değildir. Suyun oluş- ması ve tanımlanmasına göre sular muhtelif madde ve malzemeleri çözülmüş veya süspansiyon olarak içermek- tedir. Nadir olarak yüksek dağlardaki göllerde ve tabii su havuzlarda veya yer altı havuzlarında temiz ve içilebilir suya rastlanmaktadır. Bunlar da günden güne azalmakta ve eksilmektedirler. Her nevi tabii su genel olarak, muhtelif seyreltik tuz çözeltileri içermektedirler. Bu tuz çözeltileri genel olarak, erdalkali ve/veya alkali metallerin sudaki klorid, sulfat, nitrat, karbonat, bikarbonat tuzları olarak bulunurlar. Örnek olarak sodyum klorür (NaCl), kalsiyum karbonat (CaCO 3 ), magnezyum karbo- nat (MgCO 3 ) kaliumchlorid (KCl) veya bu elementlerin sülfatları, nitratları, fosfatları, bikarbonatları silikatları, floridleri ve diğer değişik moleküller olarak da buluna- bilirler. Bunların yanı sıra mangan ve demirin bileşikleri, oksijen ve karbondioksit gibi kimyasallar da suda çözülmüş olarak bulunabilirler. SULARDAKI IYON VE MOLEKÜLLER VE DE ÖZELLIKLERI: Sulardaki iyon ve moleküller özelliklerinin bir kaç örnekle gösterilmesi okuyucular için açıklayıcı ve anlaşılır olacaktır. Sodyumklorid → Sodyum + Klorid NaCl → Na + Cl Molekül → Atom + Atom Moleküller atomlarına ayrıştırılabilirler, fakat atomların kimyasal özellikleri, bulundukları ortama göre oluştur- dukları, moleküllerden çok farklı olabilirler. Bildiğimiz yemek tuzu “Sodyumklorid” hava ortamında atomlarına