Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 163. Sayı (Şubat 2022)

RAPOR 48 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Şubat / 2022 katılması sağlanmaktadır. Poşetlerin ücret karşılığında satılması da plastik kirliliği ve kontrolsüz plastik atıkların azaltılmasında etkili olmuştur. Plastik poşet kullanımının yüzde 75 oranında azaldığı yetkililerce açıklanmıştır. PLASTIK KIRLILIĞINI AZALTMAYA YÖNELIK ÖNERILER Türkiye’deki plastik kirliliğinin boyutları ve bu kirliliğin başarılı bir şekilde önlenmesi için yukarıda bah- sedilen hususlar gözetilerek alınması gereken politika önlemleri ortaya konmalıdır. Atık yönetimi, her şey- den önce atık üretiminin azaltılma- sını, tüketicinin bu konuda bilinçlen- dirilmesini ve atıkların daha çevreci teknikler ile bertaraf edilmesini sağla- yacak şekilde yeniden yapılandırılma- lıdır. Eğitimin dışında teşvik ve ceza mekanizmaları da önleyici araçlar olarak kullanılabilir. Yasal mevzuat, bahsedilen atık azaltma ve bertaraf mekanizmalarının düzenlenmesi açı- sından önemlidir. Bu çerçevede plastik atıkların daha iyi yönetimine ilişkin görüşlerimizi dört başlık altında top- layabiliriz: 1.ATIK OLUŞUMUNU VE TÜKETIMI AZALTMA ÖNLEMLERI AB’nin Tek Kullanımlık Plastik- ler Direktifi’nde de belirtildiği üzere, mümkün olan ürünlerde tek kullanım- lık plastiklerin yasaklanması ve alter- natiflerinin üretilmesi/ kullanılması ile poşetlerin yasaklanması suretiyle atık oluşumu daha baştan önemli ölçüde azaltılabilir. Bu başarının artırılması için yasaklama ile beraber teşvik ve ceza mekanizmalarının da sisteme dahil edilmesi sağlanmalıdır. En çok kullanılan tek kullanımlık plastiklerin başında gelen su ve meş- rubat şişelerinin kullanımını azaltmak amacıyla yeniden doldurma istasyon- ları oluşturularak yaygınlaştırılmalıdır. Bu ve bunun gibi yeniden kullanım uygulamaları desteklenmelidir. Mikroplastiklerin doğaya karışma- sını önlemek için yasaklama meka- nizmaları kullanılabilir; hammadde olarak saklanan plastiklerin saklama koşulları için standartlar getirilebilir. Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Dön- güsel Ekonomi Eylem Planı uyarınca, yapılan kamu satın alımlarında plastik ve diğer çevresel emisyonları düşük mal/hizmet alımı yapılması gerek- mektedir. Finansal maliyetlerden ziyade sürdürülebilirliği öne çıka- ran ve alternatiflerinin maliyetlerini düşürmeye katkı sağlayan uygulama- lar kamu tarafından desteklenmelidir. Kamu kurumlarında bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleriyle bu anlayış kalıcı hale getirilmelidir. 2.KULLANIM ÖMRÜ SONUNDA PLASTIK ATIKLARIN YÖNETILMESINE DAIR ÖNLEMLER Atık yönetim sistemlerinde, oluşan atıkların (özellikle geri kazanılabilir/ dönüştürebilir nitelikteki atıkların) ayrı toplanmasını sağlayacak düzen- leme ivedilikle devreye girmelidir. Ülkemizde birçok belediyenin 2021 yılı itibarıyla bu sisteme geçmiş olması gerektiği halde, atıklar çoğunlukla karışık toplanmaktadır. Ayrı toplama sistemlerinin kuru- lup işler hale getirilmesi için bütçeden kaynak ayırılmalı, atık yönetim siste- minde atığı üreten paydaşlardan katı- lım payı alınmalı ve ambalaj ücretleri artırılarak ve/veya kademelendirme getirilerek belediye altyapıları güç- lendirilmelidir. GÜS (Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu) sistemleri her şirketin istisnasız katıldığı bir yapıda olacak şekilde düzenlenmelidir. Toplama sis- temleri ülke genelinde hizmet vere- bilir hale getirilmeli ve denetimler bu sistemlerin işlerliğini sağlamalıdır. Paydaşların bu konuda bilinçlendi- rilmesi de önemli bir hazırlık adımı