Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 163. Sayı (Şubat 2022)

29 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Şubat / 2022 KONUK YAZAR havamızı, orman ve topraklarımızı her türlü zarardan korumalı ve doğal kay- naklarımızı doğru bir şekilde kontrol edebilmeliyiz. Bu da atıklarımızın doğru bertarafı ve yönetilmesi ile mümkündür. Çevre sektöründe faaliyet gösteren bir firma olarak çevre kirliliğine ve yol açtığı küresel iklim krizine önlem olarak neler yapılabileceği ile ilgili görüşlerimi paylaşmak isterim; Arıtma tesisleri daha az enerji ve kimyasal sarf ederek çalışan yeni teknolojiler uygulanarak yapılmalı. Mevcut arıtma tesislerinin kesintisiz ve yeterli arıtma performansı sağlayacak şekilde çalıştırılması, performansı yeter- siz tesislerin karbon ayak izi az olacak, daha az enerji ve kimyasal sarf ede- cek şekilde teknolojisinin yenilenmesi gerekmektedir. Atık su arıtma tesisleri karbon ayak izinin daha az olabilmesini sağlayabilmek için yapım ihalelerinin, şirketlerin teknolojik çözümlerine fırsat verilen yöntem ile yapılması uygun ola- caktır. Yapım ihalelerinde yapım fiyatı yanında işletme maliyetleri de değer- lendirmeye alınmalıdır. Ayrıca tesislerin kaliteli yapılması için minimum 3 yıl işletme sorumluluğu da yüklenici fir- maya verilebilir. Münferit çok sayıda arıtma tesisi yapmak yerine atık suların toplanıp arıtıldığı büyük arıtma tesis- lerinin yapımı teşvik edilmeli, böylece yapım ve işletme maliyetleri düşürülme- lidir. Bu sayede tesislerin işletmelerinin denetlenmesi kolaylaştırılmış, sürdürü- lebilir olması sağlanmış olur. Arıtma tesislerini dizayn ederken de dikkat edilebilecek bazı konular vardır. Örneğin; havalandırma havuzları daha derin dizayn edilerek, oksijen transfer verimi artırılabilir. Daha kompakt bir tasarım ve hidrolik hesaplama ile tesis yapım ve işletme maliyeti, yüksek verimli ve kaliteli ekipmanlar kullanı- larak enerji tasarrufu ve tesisin karbon ayak izi azaltılabilir. Şehir veya organize bölgeler gibi büyük arıtma tesislerinin çamurları, uygun yer bulunabildiği her durumda solar kurutma ile kurutularak bertaraf tesislerine gönderilmeli, uygun yer bulunamadığı durumda; arıtma çamurlarının yüksek teknolojili hibrit kurutma ve yakma tesislerinde berta- raf edilmesi teşvik edilmelidir. Şehir arıtma tesislerinin yerleri belirlenirken atık suların toplanması ve transferi için uzun hatların yapılması ve yükseklere pompalanmasından kaçınılarak enerji tasarrufu sağlanabileceği dikkate alın- malıdır. İhale kanunlarımız, ihalelerde kali- teli olanı değil fiyatı ucuz olanı seçmeye yönlendiriyor. Bu durum teknolojinin gelişmesine ve kalitenin artmasına engel teşkil ediyor. İhale değerlendirmelerinde firmaların fiyatlarının yanında öner- diği teknolojik üstünlüklerin, işletme ve bakım maliyetlerinin de değerlendir- meye bir şekilde dahil edilmesi, hem teknolojik gelişmelerin önünü açacak hem de daha kaliteli karbon ayak izi az tesislerin yapılabilmesini mümkün kılacaktır. Atık suların geri kazanılarak değerlendirilmesinin teşvik edilmesi veya kuraklık yaşanan havzalarda sula- rın geri kazanılmasına zorunluk geti- rilmesi, temiz su kaynaklarımızı daha verimli kullanmak için yerinde bir karar olacaktır. Son zamanlarda denizlerimizde görülen müsilaj ve akarsularımız kulla- nılamayacak derecede kirlenmesi, atık sularımızı yeterince arıtamadığımızın, mevcut arıtma tesislerinin yeterli per- formansta çalışmadığının bir göster- gesidir. Henüz arıtma tesisi olmayan veya yapımı devam eden tesislerin kısa zamanda tamamlanarak işletmeye alın- ması sağlanmalıdır. İşletmelerin arıtma tesislerini yapmayarak veya gerektiği gibi işletmeyerek benzer işletmeler ara- sında haksız kazanç sağlamaları engel- lenmelidir. Arıtma tesisini doğru şekilde yapan ve işleten işletmeler teşvik edil- meli, bu yükümlülüklerini doğru şekilde yerine getirmeyen işletmeler daha ağır yaptırımlarla karşılaşmalıdır. Yaptı- rımlara uymayan İşletmelerin doğal yaşama zarar vermeleri kabul edilebilir bir olgu değildir. Evsel katı atıklar öncelikle kay- nağında ayrıştırılarak toplanmalı ve değerlendirilmeli, atıkların karışık top- lanması durumunda ise; atıklar entegre tesislerde kağıt, plastik, cam, metal gibi materyaline göre ayrıştırıldıktan sonra değerlendirilmelidir. Organik atıklar biyogaz tesislerinde işlenerek enerjiye dönüştürülmeli veya kompostlaştırılıp toprak şartlandırıcısı olarak değerlendi- rilmelidir, diğer karışık atıklar ise yakıt olarak kullanılmak üzere RDF yapıl- malıdır. Arıtma tesislerinin, özellikle çamur işleme bölümlerinde hidrojen sül- für veya uçucu hidrokarbondan olu- şan rahatsız edici kokuların arıtılması gerekir. Kokuların biyolojik sistemlerle arıtılması karbon ayak izini azaltacak- tır. Organik katı atıkların veya arıtma çamurlarının kapalı tanklarda çürütül- mesi veya yoğun organik kirlilik içeren atık suların kapalı tanklarda anaerobik arıtılması ile biyogazlar oluşur. Biyo- gazların içerdiği hidrojen sülfür gazları kötü kokuya sebep olur. Bu proseslerden oluşan kokunun biyolojik proseslerle arı- tılması hem karbon ayak izi açısından hem finansal açıdan daha ekonomik tesisler olacaktır. Paris İklim Değişikliği konferans kararları ve Avrupa Birliği’nin yeşil mutabakat prensipleri, ülkelere ve işlet- melere karbon ayak izlerini azaltma ve yeşil dönüşüm, enerji ve su tasarrufu konularında yatırım ihtiyacı yaratacak- tır. Önümüzdeki yılların, arıtma şirket- leri için teknolojik gelişme ve dönüşüm yılları olma potansiyeli yüksektir. Ülkemizde sürdürülebilir çevre ve iklim krizini önleme konusunda atı- lacak daha çok adım vardır. Bunları belirlemek, planlamak ve kontrolünü yapmak devlet kurumlarının, uygun tek- nolojileri araştırarak en uygun tesisleri dizayn edip uygulamak bizim gibi çevre sektöründe faaliyet gösteren firmala- rın görevidir. Ancak bunun en başında toplum bilincinin arttırılması ve eği- tim gelmektedir. Yaşadığımız dünyayı gelecek kuşaklardan emanet aldığımızı aklımızdan çıkarmamak, çocuklarımızı çevre bilinci ile çevreye karşı duyarlı vatandaşlar olarak yetiştirmek bizlerin ve eğitim kurumlarının görevidir. Yap- tırımlar ne kadar sıkı olursa olsun, sür- dürülebilir bir çevre için her vatandaşın bilinçlenmesi ve çevreyi korumaya katkı sağlaması elzemdir.