Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 162. Sayı (Ocak 2022)

42 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Ocak / 2022 RAPOR lerde kıyıda bulunan doğal sulak alan- lardır. Yapay Sulak Alan Sistemleri, özellikle akarsular ve nehirler başta olmak üzere tatlı su kaynaklarının kir- lilik yükünü korumayı veya azaltmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, inşa edilmiş sulak alanların, kirlilik yükünü azaltmak ve su ve atıksu kalitesini iyileştirmek için uygulanabilir oldukları kabul edilmek- tedir. Temel olarak, iki ana türde inşa edilmiş sulak alan mevcuttur. Bunlar, serbest su yüzeyi (FWS) akışı ve yüzey altı akışı (SSF) sistemleridir. Yapay sulak alanlar için uygun konumun belirlenmesi kapsamında zorunlu parametreler olan mevcut drenaj ağı, alt havzalar, mikro havza yayılı risk durumu ve eğim durumu dikkatte alınarak yayılı kirliliğinin önlenmesi amacıyla 28 adet potansiyel yapay sulak alan yeri belirlenmiştir. arazi örtüsü ve hayvancılık faaliyetleri sonucu oluşan kirlilik yükleri incelen- diğinde Marmara Denizi'ne doğru- dan akışı olan havzalar arasında TP açısından toplam yük olarak en büyük pay %26 ile Simav-Susurluk Çayı alt havzasından gelmektedir. Bu alt hav- zayı %14'lük pay ile Biga-Gönen alt havzası ve %11'lik pay ile Kuzey Mar- mara Havzası takip etmektedir. Tüm yayılı kaynaklı TP kirlilik yükü açısın- dan incelendiğinde %45'ini bitkisel üretim, %40'unun hayvancılık faali- yetleri ve % 16'sını arazi örtüsü oluş- turmaktadır. Buradan yola çıkarak toplam yayılı kaynaklı TP yüklerinin %84 oranında tarımsal faaliyetlerden %16 oranında tarım dışı faaliyetler- den kaynaklanmaktadır. Kirlilik yük indeks değerleri ve yerüstü hidrolojik kirlenme hassasiyeti durumlarının birlikte değerlendirildiği 2.269 adet mikro havzadan 255 tane- sinin riskli olduğu görülmüştür. YAPAY SULAK ALAN UYGULAMALARI Doğal sulak alanlarda bulunan saz, eğrelti otu, nilüfer gibi su bitki- leri özellikle alıcı ortamda bulunan azot ve fosforun %97 sini absorbe ederek suyu filtre ederler. Yine sulak alanlarda bulunan midye ve kabuklu türlerinin yanı sıra bazı su bitkileri de ağır metalleri ortamdan uzaklaş- tırmaktadır. Bunların yanı sıra doğal sulak alanlar suyun akışını yavaşlatıp sediman tutma özelliğine de sahiptir- ler. Bu nedenlerle yapay sulak alan sistemleri arıtma teknolojisi olarak ortaya konmuştur. Marmara Denizi ile ilişkili havzalarda, Gönen Deltası, Kocaçay Deltası, Uluahat Gölü, Man- yas Gölü, İznik Gölü, Hersek Lagünü, İzmit Körfezi sulak alanı gibi Ulusal ve Mahalli Öneme Haiz Sulak Alan olarak tescilli sulak alanlar bulunur- ken, Çardak Lagünü, Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece Gölleri gibi göl-