Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 162. Sayı (Ocak 2022)

24 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Ocak / 2022 KONUK YAZAR İki Harfli Kelime, Yaşamın İksiri: Su DR. MÜH. MEHMET GÜLBAŞ * İ ki harfli tek kelimelik su, dünyamızda çok önemli bir yere sahip olup, tüm canlıların yaşaması için muhtaç olduğu maddedir. Aynı şekilde dünya tarımı, hayvan- cılığı, endüstrisi ve teknolojileri için de su çok önemli ve vazgeçilemez bir hammadde kaynağı ve kullanım ürü- nüdür. Dünyanın %70’i su ile kaplı olmasına rağmen, bu suyun% 80’i insan, canlı ve bitkiler için kullanıma ve tüketime uygun olmayan, tuzlu, kireçli, acı su olup, geze- genimizdeki kullanılabilir ve tüketilebilir tatlı su bu oranın % 2.6’sıdır. İçilebilir temiz su ise sadece %1’i kadardır Sürekli artan insanlık nüfusu, gelişen ve büyüyen yaşamsal, tarımsal, endüstriyel ve teknolojik, gelişmeler, küresel iklim değişikliği ve hava sıcaklığından dolayı bozu- lan dünya ekolojisine bağlı olarak kullanılabilir, tüketilebilir ve içilebilir su ihtiyacının ve sorununun da gezegenimizde sürekli olarak her yıl % 6-8 oranında artmasına neden olmaktadır. Dünyamızdaki toplam su miktarı takriben 1.5 x 10 üzeri 9 km 3 olup, muhtelif alanlarda ve amaçlarda kullanılmasına rağmen, tabiattaki, buharlaşma, bulut olma ve yağmur, dolu ve de kar yağışı resirkulasyon ve dönüşüm sistemi içerisinde sabit kalmaktadır.(1) Suyun muhtelif madde ve kimyasalları çözme özelli- ğinden dolayı, tabiattaki su, hiç bir zaman saf ve temiz değildir. Yağmur suları, kar ve dolu yağış esansında hava- daki, tozu ve katı maddeleri, oksijeni, azotu, karbondioksiti absorbe eder ve içerir. Ayrıca atmosfere salınan muhtelif sülfürlü, sülfürik, nit- rik, chlorik asit, gibi maddeleri de yağış esnasında kısmen kimyasal reaksiyon yoluyla oluşturup içerebilir. Yeraltına geçen erimiş dolu, kar ve yağmur, suları geçtikleri yer katmanlarının içerdiği klorikler, karbonatlar, sülfatlar gibi anorganik tuzlar ve organik maddeler ve bazı kimyasal- ları da belirli oranlarda çözerek yeraltında su geçirmeyen tabakalar arasında toplanır, böylece yeraltı su kaynaklarını oluşturur veya yeraltı çay ve nehirleri oluşturarak denizlere ulaşırlar. Sular tatları, bulunduğu yer, içerdiği madde ve kimyasallara ve de kullanıldıkları yerlere göre tanımlana- bilir, sınıflandırılabilirler. SULARIN SINIFLANDIRILMASI Yeryüzü Suları: Denizler, göller, suni göller (baraj- lar), nehirler, çaylar, bataklık suları… Tabii bu sular içer- dikleri maddelere göre, tuzlu, tatlı veya acı, sert, yumuşak olabilir. Sert sular halk arasında ihtiva ettikleri kalsiyum ve magnezyumdan ötürü kireçli su olarak da tanımlanmak- tadır. Sular ayrıca karbonatlı sülfatlı olabilirler. Yeraltı Suları: Kuyu suları, tabii kaynak suları, yeraltı göl ve nehir suları, maden suları vs. Ayrıca sular hazırlanıp kullanıldıkları yerlere göre de tanımlanabilirler. Örneğin şebeke suyu, içme suyu, yumuşatılmış su, kısmen yumuşatılmış su, deiyonize su, kısmen deiyonize edilmiş su, saf su, ultra saf su gibi. Tabii ki böyle tanımlan- mış sular her nevi sudan, muhtelif teknik ve yöntemlerle arıtılıp hazırlanabilir ve kullanıldıktan sonrada evsel veya endüstriyel atık su olarak son bir defa daha arıtılıp, alıcı ortama deşarj edilirler. Her su kaynağı, ham su olarak * Dr. Müh. Mehmet Gülbaş, Berlin Teknik Üniversitesinin Malzeme Bilimler Fakültesi Metalurji Bölümü’nden yüksek mühendis olarak mezun olmuştur. 1981-1982 yıllarında aynı bölümde yardımcı asistan olarak göreve başlamıştır. 1982 yılından itibaren endüstride muhtelif şirketlerde, Ar-Ge, proses geliştirme müdürü ve genel müdür olarak yöneticilik yapmıştır. 1986-1990 yılları arasında meslek hayatına paralel olarak Berlin Teknik Üniversitesinin Malzeme Bilimler Fakültesi’nde, çevre sağlığı konusunda doktora tezini hazırlayıp, Dr. Mühendis unvanına sahip olmuştur. 1994-2020 yılları arasında çevre sağlığı, su hazırlama, atık su arıtma, geri kazanım ve dönüşüm konularında danışmanlık yapan Gülbaş, 40’dan fazla bilimsel makale yayınlamış ve Almanya’da çevre sağlığı konusunda kitap yazılımlarında ortak yazar olarak yer almıştır.