Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 155. Sayı (Haziran 2021)

suvecevre.com kapasitelerini İSKİ’nin verilerinden yola çıkılarak aşağıdaki gibi ifade etmiştik: Tablo 1 ve deşarj verileri incelendiğinde 2019 ve 2020 yıllarında İstanbul atıksularının neredeyse yüzde 70’inin yalnızca ön arıtmadan geçirilerek Marmara Denizi’ne derin deniz deşarjının yapıldığı görülmektedir. Marmara’nın dip akıntısı ile Karade- niz’e aktarılacağı düşünülen bu atıksu yönetimi her şeye rağmen Marmara Denizi’nin dibinde büyük bir kirlilik birikimine sebep olmaktadır. Sadece İstanbul örneği dahi Tekirdağ, Yalova, İzmit ve kısmen de Çanakkale’nin atıksularının deşarj edildiği Marma- ra’daki kirlilik yükünün niçin arttığını açıklamaktadır. Deniz deşarjlarında atıksuyun bırakıldığı derin- lik ve difüzör dizaynları, deniz içinde birincil, ikin- cil, üçüncül seyrelme fazlarını belirleyen hesaplara dayanmaktadır. Bölgesel akıntılar ve yoğunluk tabakalaşmasına göre belirlenen derinlik ve difüzör yapılarının uygunluğu artan nüfusla beraber bugün sorgulanması gereken duruma ulaşmıştır. Müsila- jın sürekli ve yaygın halde devam etmesi, deniz içindeki atıksu organik dağılımının seyrelmediğini göstermekte olup, “Derin deniz deşarjları” ile bıra- kıldığı noktalarda yeterli seyrelme olmadığı gerçeği ile karşı karşıya olduğumuzu göstermektedir. Deniz deşarjı yapılarının dizaynının yeterli olmadığı anla- şılmaktadır. Marmara Denizi çevresinde bulunan çok sayıda kentin (yaklaşık 25-30 milyon eşdeğer nüfusun) atıksuları tam biyolojik arıtma olmadan büyük ölçüde fiziksel çökeltme ve ızgara sistemleri sonrasında Marmara denizine deşarj edilmektedir. Deniz deşarjı sistemleri çoğu zaman hareketli su ortamı kabülüne göre dizayn edilmiş sistemlerdir. Gözlemlediğimiz mevsimsel etkiler ve sakin deniz ortamları ise bu kabullerin sorgulanması gerektiğini açığa çıkarmıştır. Karadeniz-Marmara Denizi yüzey ve dip akın- tıları Karadeniz’deki oksijensiz H2S tabakasının kalınlığı ve Karadeniz’i besleyen akarsuların yıl için- deki debileri ile bağlantılıdır. Uzun yıllar öncesinin Tablo 1. Arıtma Tiplerine göre İstanbul’daki mevcut atıksu arıtma tesisleri (İSKİ verileri) Sadece ön arıtma 4.014.760 m³ % 69,1182 Membranlı arıtma 4.000 m³ % 0,0689 Biyolojik arıtma 197.275 m³ % 3,3963 İleri biyolojik arıtma 41.592.385 m³ % 27,4145 Bitkisel arıtma 125 m³ % 0,0022