Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 155. Sayı (Haziran 2021)

suvecevre.com 36 Su ve Çevre Teknolojileri / Haziran 2021 1. GİRİŞ M armara Denizi’nde yaşamakta olduğumuz müsilaj sorunu gibi deniz, göl, baraj vb. alan- larda yaşanan ötrofikasyon, alg patla- ması vb. sorunlarının iki kök sebebi var- dır: Bir organik yükün artması, iki sıcak- lığın bu canlıların üremesi için en elve- rişli seviyeye ulaşması. Bu iki ön koşula akıntı-rüzgar vb. gibi su hareketlerinin azlığının da eklenmesi deniz salyası ya da müsilaj olarak adlandırılan sorunla- rının gözle görünür şekilde açığa çık- masına sebep olur. Marmara Denizi’nde mevsimsel bir geçişe denk gelen Nisan sonu-Mayıs başı dönemlerinde bir hafta kadar bir periyotta kendini açığa vuran müsilaj sorunu denizin kendi iç dengesi ev yağış rejimi gibi etmenlerle hemen her yıl gözlemlenebilmektedir. Aynı dönemde Marmara’daki barajlar ve Küçükçekmece Lagünü’nde de benzer problemler diğer etmenlerin varlığı ile bağlantılı olarak görülmüştür. Ancak Marmara Denizi’nde bugün yaşanan müsilaj sorununun zamansal uzunluğu, kapsadığı alanın genişliği ve yoğun- luğunu göz önünde bulundurulacak olursak, bugünkü sorunun doğal dön- günün dışındaki problemlere işaret etti- ğini söyleyebiliriz. Mevsimsel ve doğal olan müsilaj sorununun çok daha uzun süre ve büyük yoğunlukta yaşanma- sının sebebinin yukarıda belirtilen iki kök sebepteki değişiklik olduğunu ifade edebiliriz. Marmara Denizi’ndeki kirlilik/ organik yükü yanlış atıksu arıtma poli- tikalarından ötürü ciddi şekilde artmış durumdadır. Bunun yanı sıra küresel iklim krizinden ötürü Marmara Denizi su sıcaklığında da müsilaj için optimum koşulları uzatacak nitelikte olumsuz bir artış söz konusu olmaktadır. 2. MARMARA DENİZİ’NDE MÜSİLAJ OLUŞUMU 2.1. Müsilaj Oluşumu Organik atıkların deniz içinde seyrelmemesi veya seyrelme fazları- nın gerçekleşmesinin yavaşlaması ve sekteye uğraması sonucu biriken nut- rientlerin (1) , sıcaklık artışı ile berber kimi bakteriler, fitoplanktonlar, mikroalgler, zooplanktonlar, vb. tarafından hızla parçalanması denizel ortamdaki müsa- ilaj sorununu açığa çıkaran ilk adımdır. Optimum çoğalma hızına ulaşan bu tek hücreli canlılar ve onların oluşturduğu metabolik atıkları (EPS ve SMP) musilaj veya deniz salyaları diye bilinen gözle görülür durumu oluşturur. Müsilaj sakin, karışmayan deniz (oksijenlenmesi uzun süren veya az olan) ortamlarında oluşmaktadır. Bu ortamda kimi tek hücreli canlıların aşırı üremesi ve mikroorganizma oksitlen- mesinin tamamlanamaması sonucuyla floglaşma yolu ile su yüzeyinde yüzen tabaka oluşumları gözlemlenir. 2.2. Deniz Deşarjları - Yanlış Atıksu Yönetimi Marmara Denizi’ndeki organik yükünün artmasındaki birincil sebebin yanlış atıksu arıtma politikası olduğu söylenebilir. TMMOB ÇMO İstanbul Şubesi olarak hazırladığımız 2020 yılı İstanbul Çevre Durum Raporu’muzda İstanbul’un atıksu arıtma tesislerinin RAPOR MARMARA DENİZİ MÜSİLAJ SORUNUNUN SEBEPLERİ, DEĞERLENDİRMESİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİI TMMOB ÇEVRE MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİ (1) Kastedilen nütrientler C, N, P, S ve diğer elementlerdir. Bunların kaynağı da alıcı ortamlara verilen atıksulardır.