Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 153. Sayı (Nisan 2021)

58 Su ve Çevre Teknolojileri / Nisan 2021 suvecevre.com TEKNİK Y eryüzündeki suların; %98’i denizlerde, kalan %2’si tatlı sular ve atmosferdeki buharlardan oluşmakta- dır. Tatlı su olarak kullanılabilir yüzey ve yeraltı tatlı suları oranı %1’dir. Bu %1’lik kısım insani kullanım ve sanayi için değerlendirilmeye çalışılmaktadır. 2050’ye kadar tatlı su kullanımının %50 artacağı düşünülmektedir. Ayrıca su kay- naklarındaki kirlenmelerle yakın zamanda ciddi problemlerin yaşanabileceğini gözükmektedir. Bu sebeple suyu tasarruflu kullanmalıyız. Gelecek nesillere bize emanet edilen suyu kirletmeden bırakmalıyız. Endüstrilerde kullanılan su, kaynaktan çıktığı gibi pro- sese alınmamakta olup, işletmelerin proseslerine bağlı ola- rak çeşitli arıtma yöntemleri ile istenilen niteliklere uygun hale getirilmektedir. Bu işlemler yapılmadan önce en önemli nokta, suyun analizinin iyi yapılması (akredite veya kalib- rasyon testleri yapılmış laboratuvar) ve bu sonuçların bir analiz değil mümkünse 1 yıl içerisinde minimum 10 analizin ölçülmesi sistem dizaynlarında önemlidir. Yeni kurulacak tesislerde, zamandan dolayı birden fazla su analizi yapılması için yeterli vakit yok ise; tesisin bulunduğu alandaki işletme- lerde su analizleri dikkate alınmalıdır. Aksi halde kurulacak su arıtma tesisi hem verimsiz çalı- şacak hem de istenilen kalitede su üretemeyecektir. Kurul- ması planlanan su arıtma tesisini etkileyecek olan ham su parametrelerinin iyi bilinmesi gerekmektedir. Ham suda bakılacak parametrelere örnek olarak: “pH, iletkenlik, toplam sertlik, toplam alkalinite, klorür, silis, demir, bakır, alüminyum, AKM, bulanıklık, SDI (sılt densıty ındex ), sülfat, nitrit, nitrat, sodyum, potasyum, mangan, bakteri, florür, çinko, civa, oksijen, karbondioksit, sülfür, klorür, renk, yağ, amonyum, baryum, siyanür, kurşun, selenyum, gümüş, kadmiyum” sayabiliriz. Türkiye'de tüketilen suyun; %74’ü sulamada, %13’ü sana- yide, %13’ü içme ve kullanma suyu olarak tüketilmektedir. Tarım, sanayi ve evsel kullanılacak su; çeşitli arıtma yön- temleri ile arıtılmaktadır; askıda katı madde (kil, kum, çamur vb.),çözünmüş katı madde (klorür, sertlik, alkalinite, silis, demir vb.), çözünmüş gazlar (oksijen, karbon dioksit vb.). Bu amaçla kullanılan arıtma yöntemleri; 1. Mekanik tortu tutucu filtreler (otomatik, manuel yıkamalı) 2. Aktif karbon filtreler (renk, koku, tat, bakiye klor tutul- ması) 3. Su yumuşatma sistemleri (iyon değişimi ile suda mevcut sertliğin düşürülmesi) 4. Reverse osmos sistemleri (basınçlı filtreleme membran sistemleri ile iyon giderimi) 5. Deiyonize sistemler (anyon katyon reçinelerle sudan iyonların giderimi) 6. Dealkalize sistemler (iyon değiştirici reçinelerle alkalinite ve sertlik giderimi) 7. Mixed bed sistemler (karışık yatak reçineler ile sudan iyon giderimi) 8. Edi (Elektrodeiyonizasyon) sistemleri (karışık yatak reçine modülleri ile iyon giderimi) 9. Dezenfeksiyon sistemleri (Ozon, ultraviyole, klor, klordi- oksit) Bu arıtma yöntemlerinin birçoğunda geri yıkama, duru- lama, kimyasal yıkama, auto flash, tuzla rejenerasyon gibi birçok aşama mevcuttur. Bu aşamaların tümünde yine su kullanılmakta ve bu sular konsantre su veya atık su olarak değerlendirilip, atılmaktadır. Su arıtma tesislerinde, tüm hesaplamalarda arıtılmış su karakterinin ne olacağı düşünülerek işe başlanmamalıdır. Hem kurulum hem de işletme maliyetleri düşünülerek, en az SUYU DİKKATLİ KULLANALIM Özgür Çavuşoğlu Çevre Mühendisi / Nurkimya