Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 153. Sayı (Nisan 2021)

40 Su ve Çevre Teknolojileri / Nisan 2021 suvecevre.com Resim 2. İki Kademeli Ters Ozmoz Cihazı Çok saf sular nerede kullanılır? Bazı sanayi proseslerinde 0,1 μ S/cm altındaki saflıkta sular kullanılır, örneğin buhar ile çalışan enerji santralları, bazı kimya işletmeleri, elektronik sektörü, ilaç sektörü gibi. Çok saf suları hazırlamak için gerekli bilgiler: Öncelikle işletmeye gelen ham suyun karakteri, en az iki farklı labora- tuarda yapılmış detaylı su analizi ve 12 ay içinde ham su kalitesinin değişkenlik ihtimalleri ve ham su sıcaklığı incelen- melidir ki kurulacak olan su saflaştırma sistemi, ham suyun değişkenliklerine rağmen, işletmenin ihtiyacı olan saf suyu sürekli üretebilsin. Ham sudan çok düşük iletkenlikte proses suyu üretecek olan cihazlara su içinde bulunan “mekanik” ve “mik- robiyolojik” kirlilikler girmemelidir, aksi halde çok sık bakımlar ve sistem duruşları yaşanır ve saf su üretecek cihazların ömrü kısa olur. Bu sebeple, ön şartlandırma olarak, ihtiyaca göre birkaç kademeli su filtrasyonu ve su dezenfeksiyonu su arıtım sistemin baş- langıcında yer almalıdır. İki Kademeli Ters Ozmoz Sistemi: İşletmenin ihtiyacı olan su kalitesi 3 – 4 μ S/cm civarındaysa, çoğu zaman kuyu sularından ve şebeke sularından iki kademeli ters ozmoz sistemi ile iste- nen iletkenlikte proses suyu elde edilir. İki kademeli ters ozmoz sisteminde, ilk ters ozmozun ürettiği kaliteli su ikinci ters ozmoz cihazının besi suyu olur. Ters ozmoz tekniği ile 10°C - 15°C su sıcaklığı altında olan ham sulardan en düşük 2 μ S/cm civarında su üretilebilir. Ham su sıcaklığı daha yüksekse, ters ozmoz üretim suyu en düşük 3 μ S/cm olur. Daha düşük iletkenliğe ihtiyaç varsa, bu durumda, aşağıda tarif edi- len EDİ cihazı (Elektro-De-İyonizasyon) sisteme eklenir; EDİ cihazı ters ozmoz üretim suyu ile beslenir ve çok düşük iletkenlikte su elde edilir. Ham su iletkenliği 300 - 400 μ S/ cm gibi düşük iletkenlikte olduğunda, yalnızca tek ters ozmoz geçişi sonrası 3 – 4 μ S/cm saflıkta su elde edilir. Ancak, bizim hayat tecrübemize göre, düşük iletkenlik isteyen bir işletmede, sanayi prosesinin emniyeti için, tek geçişli ters ozmoz sistemi ile yetinmek işletme risk- lerini de beraberinde getirir. Çünkü, ham suda oluşabilecek farklılıklar der- hal üretilecek suyun iletkenliğine yansır: • Ham su iletkenliği artarsa ürün suyu iletkenliği artar. • Ham suyun sıcaklığı artarsa ürün suyu iletkenliği artar. • Membranları koruyan antiskalant dozajında hata yapılırsa ters ozmoz membranları tıkanmaya başlar ve üretim suyu iletkenliği artar. • Ters ozmoz ön arıtımında oluşa- bilecek her sorun üretim suyunun kalitesini etkiler. Dolayısı ile, proses suyu iletkenliği- nin 3 - 4 μ S/cm üzerine çıkması isten- miyorsa, proses suyu kalitesini emni- yete almak için iki kademeli ters ozmoz sistemi yatırımını öneririz. İki kademeli ters ozmoz sisteminde ilk ters ozmoz cihazı ham sudaki deği- şiklere göre farklı kalitede su üretir ve sistemin ön arıtmasında oluşacak sorunları karşılayacağı için sık sık bakım ister. Ancak, birinci ters ozmoz ciha- zından çıkıp ikinci kademe ters ozmoz cihazına gelen suyun iletkenliği değişse dahi ikinci kademe ters ozmoz cihazı her zaman 3 - 4 μ S/cm kalitede su üretir ve ön arıtmanın sorunlarından etkilenmediği için işletmenin prosesine her zaman kaliteli su sağlar. Bir μ S/cm altında su üretimi için EDİ Cihazı: Sanayi prosesinin ihtiyacı “BİR μ S/ cm” altındaki bir iletkenlikte su ise, ters ozmoz ile elde edilen su “EDİ – Elekt- ro-De-İyonizasyon” adı verilen cihaz- dan geçirilir ve bu cihaz sayesinde 0,06 μ S/cm (16 MegaOhm/cm) kalitede su elde edilebilir. Tek Kademe Ters Ozmoz ve EDİ Cihazı: Ham su iletkenliği 1000 μ S/cm altında olduğunda, tek kademe ters ozmoz cihazı ile, “teorik olarak” EDİ cihazının besi suyu parametreleri elde edilebilir. Bugün imal edilen EDİ cihaz- larının bazılarının besi suyu kalite sınır- ları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir: Resim 3. EDİ Cihazı Biriminin Kesiti SU DÜNYASI