Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 152. Sayı (Mart 2021)

48 Su ve Çevre Teknolojileri / Mart 2021 suvecevre.com a. Ters yıkama: Bu bölümde cihaza normal akış yönünün tersinden yani alttan yukarıya doğru su verilerek reçineler üzerinde birikmiş olan kirliliklerin atılması ve reçinenin kabar- ması sağlanır. (Ters akışkan yataklı sistemler hariç) Bu işlem zaman zaman mümkün ise hava kullanılarak da yapılmalıdır, bu sayede reçinenin kabarması ve suyun reçine yatağında yol yapmaması sağlanır. Bu süre besleme suyundaki akm, bulanıklılık değerlerine bağlı olarak değişebilir. b. Tuz ile rejenerasyon: Su yumuşatma cihazlarında kullanılan reçineler için rejenerant olarak tuz (SodyumKlo- rür-NaCl) kullanılır. Bu sayede reçineye gerekli olan Sodyum (Na) takviye edilmiş olur. Ca R + NaCl >>>>>> Na R + CaCl Mg R + NaCl >>>>>> Na R + MgCl Genel olarak rejenerasyon işleminde 100–250 gr NaCl/ 1 lt reçine olacak şekilde tuz kullanılır. Bu işlemde tuz emiş süresi 60-90 dk aralığında ve reçineye iyice sıvı tuzun temas ettiğinden emin olacak şekilde yapılmalıdır. Sıvı tuz ile direkt işlem yapılacak ise tuz bomesi 20-25 civarlarında olmalıdır. Aksi halde sistemden alınabilecek yumuşak su miktarı aza- lacaktır. c. Durulama: Tuz ile rejenerasyon bittikten sonra cihaz- daki normal su akış yönünde su akışı sağlanarak reçine kolo- nu içindeki Klorür-Cl fazlalığı dışarıya atılır. Bu süre 10-30 dk aralığındadır. Yukarıda belirtilen tüm bu işlemler bitirildikten sonra ci- haz işletmeye alınmadan önce, çıkış suyundaki toplam sert- lik, iletkenlik veya klorür miktarları kontrol edilmeli ve siste- me su daha sonra verilmelidir. Bu kontrol sırasında toplam sertlik “0”, iletkenlik ve klorür değerleri ham su iletkenlik ve klorür değerleri ile eşit olmalıdır. 2. Reverse Osmosis (Ters Ozmoz ) Üniteleri Ters osmoz cihazlarında çözünmüş katı madde yönün- den zengin olan ham su membran filtrelerden geçirilerek ham su içeriğindeki toplam çözünmüş katı maddeler % 95– 99 oranında alınabilir. Reverse osmose sisteminde giriş suyu ham su ise antiscalant (kirec önleyici) dozajına özellikle dik- kat edilmelidir. Diğer dikkat edilecek nokta ise giriş suyunda- ki serbest (bakiye) klorun , aktif karbon filtre veya kimyasal- lar ile alınmış olmasıdır. Bu iki nokta membranların ömürleri açısından çok önemlidir. Giriş suyunda SDI (SILT DENSITY INDEX) analizi yapılması gereklidir. Ro sistemlerinde SDI <3 olmalıdır. Aksi halde ön filtrasyonlarda özel filtreler kullanıl- malıdır. 3. Deminerilizasyon Üniteleri Suyun içeriğindeki çözünmüş katı maddelerin iyon de- ğişim methodu ile suda alınarak alınarak suyun toplam çö- zünmüş katı madde yükünün % 95 – 99 oranında azaltabilen reçineli sistemlerdir. Sistem çıkışında elde edilecek suda is- tenilen niteliklere göre zayıf ve kuvvetli katyon (Hidrojen - H formu), zayıf ve kuvvetli anyon reçinelerin (Hidroksit - OH formu) çeşitli kombinasyonları ve Karbon dioksit degazörün- den oluşur. Katyonik reçinelerin konulduğu katyon kolonları vasıtası ile sudaki toplam sertlik, kalsiyum, magnezyum, demir gibi katyonlar alınır. Anyonik reçinelerin konulduğu anyon kolon- ları vasıtası ile sudaki sülfat, silis, klorür gibi anyonlar alınır Demineralization sistemlerinde katyon kolonların rejene- rasyonunda asit (Hidroklorik veya Sülfirik asit), anyon kolon- ların rejenerasyonunda ise kostik kullanılır. B. Kimyasal Şartlandırma Uygulamaları Depozit (birikinti-kışır) inhibitörlerinin seçiminde dikkat edilmesi gereken önemli kriteler, gıda proseslerine uygun- luğu (FDA , NSF - G6 ve FDA belgeleri ve limitleri), 1 ppm toplam sertlik için gerekli olan ürün miktarı, kazanda tutul- ması öngörülen bakiye ürün miktarı, demir ve silis depozitleri üzerindeki etkinliği ve son yıllarda gelişen polimer teknolo- jisinin avantajı olarak kazan içerisindeki eski depozitler üze- rinde on-line temizlik etkisinin bulunup bulunmadığı olarak sıralanabilir. Özellikle Gıda ve İlaç endüstrileri için bu sınıf- taki ürünleri tedarik eden firmalardan kesinlikle ürün ile ilgili NSF–G6 belgesi istenmeli veya aşağıdaki link vasıtası ile NSF belgesine sahip olup olmadığı kontrol edilmelidir (https:// info.nsf.org/USDA/psnclistings.asp ). Distribitörü olduğumuz SUEZ WTS firması ürün portföyünde OPTİSPERSE PO, SO- LUS AP VE OPTİSPERSE HTP serisi olarak gıda ve ilaç sektö- ründe kullanılabilecek nitelikte NSF – G6 ve KOSHER belgeli FDA normlarına uygun depozit inhibitörleri bulunmaktadır. İnorganik Fosfatlar Kazan sisteminde kışır oluşumu yapan Kalsiyum ve Mag- nezyumu çökeltme yöntemi ile kazandibinde fosfat çamuru halinde kalmasını sağlarlar. Dip blöf ile bu çamurun kazandan atılması sağlanır. Önemli dezavantajları kazan suyunda yük- sek miktarda pH ve alkalite gereksinimleri olması, kazanda çamurlaşma yapmaları ve inorganik yapıda olduklarından kazan suyu iletkenliğini arttırmalarıdır. Kazan içerisindeki çö- kelme boru yüzeylerinde de olabilir ve bu durum ısı transfer- lerini önler ve kazan boru yüzeylerinde korozyona sebebiyet verebilir. Demir depozitleri üzerinde çok az etkili, silis üzerin- de hiç etkili değildirler. Örnek olarak sodyum fosfat verilebilir. TEKNİK