Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 150. Sayı (Ocak 2021)

48 Su ve Çevre Teknolojileri / Ocak 2021 suvecevre.com • Johannesburg’da devreye alınan 1.000 adet akıllı sayaç- tan anlık veriler toplanmaktadır. Toplanan bu veriler, kullanılan uçtan uca su yönetim yazılımları ile analiz edilerek, yalnızca 1 sene içinde kayıp kaçak oranında %4 gibi önemli bir düşüş sağlanmıştır. • İspanya’nın Barcelona kentinde park ve bahçelerdeki akıllı sulama sistemleri bir merkezden takip ediliyor. Sensörler vasıtası ile toprağın nem oranı kontrol edilerek bitkilerin zamanında ve yeterince su alması sağlanarak bitki ve su kaybının önüne geçiliyor. • ABD’nin Las Vegas kentinde su şebekesinin tamamı kaçak ve sızıntılara karşı takip edilerek çölün ortasındaki şehirde su kaynaklarının verimli şekilde kullanılması sağlanıyor. • Yine ABD’nin Colombia kentinde akıllı ölçüm sistemle- rinin devreye alınmasının ardından gelirlerinde % 7 artış sağlanıyor. Sayaç başına 4,15 USD olan okuma maliyeti 1 USD’nin altına düşürülüyor. Ülkemizde bu kapsamda farklı kentlerde çeşitli çalışmalar yapılmakla birlikte öncelik mevcut şebekelerin alt bölgelere ayrılarak (DMA) kontrol edilebilir küçük alanlara bölünmesine öncelik verilmiştir. Bu çalışmalardaki amaç gece ve gün- düz kullanım miktarlarındaki farkları tespit ederek basıncı ayarlayarak şebekelerde oluşan kaybı azaltmaktır. Ayrıca her kontrol bölgesine verilen su miktarı belirlenerek kayıp kaçağın çok olduğu alanlar tespit edilerek rehabilitasyon çalışmalarında öncelik sıralaması belirlenmektedir. Bu çalış- malar neticesinde, • Antalya Büyükşehir Belediyesi ASAT Genel Müdürlüğü toplam kayıp miktarını % 15 • İzmit Büyükşehir Belediyesi İSU Genel Müdürlüğü İzmit İlçesinde toplam kayıp miktarını % 14 • Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ESKİ Genel Müdürlüğü toplam kayıp miktarını % 27 oranında azaltmıştır. 1.2 Akıllı su yönetimine geçiş için gerekenler 1. Muhtelif kaynaklardan temin edilen suyun miktarının ve kalitesinin belirlenmesi ve sürekli takibi. 2. Suyun ulaştırıldığı her noktada (fatura edilen ve edil- meyen) kullanıcıya verilen su miktarının belirlenmesi ve düzenli olarak veri toplama merkezine ulaştırılması. 3. Sulama ve endüstride kullanılan su miktarlarının takibi, kontrol altına alınması. 4. Tüm bu bilgileri operasyon merkezine ulaştıracak bir iletişim altyapısının ve sistemin kurulması. 1- Temin Edilen Suyun Miktarının ve Kalitesinin İzlenmesi Ülkemizde içme ve kullanma suları öncelikle akarsular ve yeraltı su kaynaklarından tedarik edilmektedir. Akarsuların debi ve su kaliteleri geçtikleri güzergahta bulunan enerji tesisleri, endüstri tesisleri ve tarım alanları ve yaşam alanları gibi dış etkilerden dolayı değişkenlik göstermektedir. Teda- rik edilen suyun kalitesi ve miktarı, kaynakların kapasitesi sürekli takip edilerek mevsimsel değişimler, ani kirlenmeler ile ilgili bilgilerin en kısa sürede temin edilmesi operasyonel maliyetlerin düşürülmesinde büyük önem arz etmektedir. En önemli tasarrufun kaynakta yapılacağını unutmamak gerekir. 2- Sistemden Verilen Su Miktarının Takibi Tüketiciye verilen su miktarının sürekli ve doğru olarak ölçülmesi, dönemsel su ihtiyaçlarının doğru olarak belirlen- mesi ve sisteme verilen su ile tüketiciye verilen su miktarı arasındaki farkı belirleyerek gerçek kayıp ve kaçak miktarının bilinmesi açısından büyük önem arz etmektedir. Bir çalışma- nın yapılabilmesi için öncelikle gerçek ihtiyaç miktarları tespit edilmeli ve tüm planlama bunun üzerinden yapılmalıdır. Bu amaçla uzaktan okunabilen su sayaçları ile kullanımmiktarları sürekli takip edilerek saatlik su ihtiyacı, aylık kullanımmiktarı, su tüketim alışkanlıkları, iletim ve dağıtım hatlarındaki kayıp ve kaçak oranları belirlenerek buna bağlı planlama ve gerekli iyileştirme çalışmaları dizayn edilmelidir. Sadece hassasi- yeti yüksek sayaç kullanarak yapılan çalışmalar sonucunda Antalya Büyükşehir Belediyesi ASAT Genel Müdürlüğü pilot bölge çalışmalarında mevcut kayıp ve kaçak oranlarında %20’lik bir iyileştirme gerçekleştirmiştir. 3- Sulama ve Endüstride Kullanılan Suyun Takibi Günlük hayatımızda doğrudan kullandığımız suyun dışında dolaylı olarak su kullanmaya devam ediyoruz. Hatta dolaylı olarak kullandığımız su miktarı direk kullandığımız su miktarının çok çok üstünde. Su tasarrufu dediğimizde ilk aklımıza gelen direk kullandığımız suyun daha kontrollü kullanılması. Oysa su kaynaklarının büyük bir kısmı mal ve hizmet üretiminde kullanılmaktadır. Tarım ve endüstrideki gelişime bağlı olarak 20. yüzyılda insan nüfusu 3 kat artma- sına rağmen tüketilen su miktarı 7 kat artmıştır. Bu nedenle tarım ve endüstride kullanılan suyun kontrolü, sulama ve proses sonrası ortaya çıkan az kirli ya da kirli suların çev- reye bırakılmadan arıtma tesislerinden geçirilerek tekrar kullanılabilir hale getirilmesi çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirlik açısından büyük bir öneme sahiptir. Dolaylı su tüketim miktarları ile ilgili örnekleri incelediğimizde akıllı su yönetiminin önemi daha da artmaktadır. Sanayide kullanılan suyun kontrol edilerek daha verimli kullanılması, su kullanım miktarlarına bağlı olarak gerekmesi halinde farklı sektörlerin bir araya gelerek uygun paylaşımda MAKALE