Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 150. Sayı (Ocak 2021)

Su ve Çevre Teknolojileri / Ocak 2021 33 suvecevre.com • Kazan besi, kazan, buhar ve kondense sistemleri ile bir- likte buharın kullanıldığı tüm ekipmanların korozyona bağlı deformasyona uğraması, • Buhar ve kondens suyu kayıpları, • Program dışı duruşlar ve üretim kayıpları, • Tamir ve bakım giderlerinin artışı, • Üretim, bakım ve genel işletme maliyetlerinin artışı. Oksijen Korozyonunun Buhar ve Enerji Maliyetleri Üzerindeki Etkileri Spirax-Sarco tarafından yapılan ve aşağıda verilen çalış- madan da görülebileceği üzere buhar ve kondense siste- minde meydana gelen korozyon sebebi ile oluşacak olan kaçaklardan çok yüksek miktarda enerji kayıpları meydana gelmektedir. Aşağıda verilen örnekte belirtildiği gibi, 6 bar basınçta çalışan buhar sisteminde oluşan korozyon sonucu ortaya çıkan toplamdaki 7.5 mm’lik bir buhar kaçağı saatte 110 kg buhar kaybına sebebiyet vermekte olup bunun karşılığı olarak da yıllık (8400 saat/yıl çalışma süresi) 110 ton Kömür, 70.000 Litre FuelOil veya 700 000 kWh doğal gaz kaybına ve 924 ton su kaybına yol açmaktadır . Oksijen Korozyonun Önlenmesi Kazan besi suyundaki oksijen miktarının EN ve/veya ASME normlarında belirtilen limitlerin altına indirilmesi, kazan işletme basıncı yükseldikçe de sıfırlanması oksijen korozyonunun önlenmesi için kesinlikle uygulanması gereken en önemli önlemdir. Bununla birlikte kondens dönüşlerine oksijen girişinin de önlenmesi, önlenemiyor ise de bununla ilgili kimyasal tedbirlerin alınması gerekmektedir. Kazan besi suyundaki oksijen giderimi aşağıda belirtil- diği iki ana yöntemle yapılmaktadır. Bununla birlikte oksijen korozyonunun önlenmesi için Film Yapıcı Nitelikte Mono/ Poli Aminler ve/veya Amin içermeyen film yapıcı ürünler de kullanılmaktadır; • Oksijenin Termik Giderim; Degazör (O₂ yüksek miktarda giderimi) • Oksijenin Kimyasal Giderim ; Oksijen tutucular (bakiye O₂) • Oksijen Korozyonunun Önlenmesi İçin Kullanılan Film Yapıcı Ürünler • Mono/Poli Aminler ve Amin İçermeyen Film Yapıcı Ürünler. Oksijenin Termik Giderimi Kazan besi suyundaki oksijenin çok büyük miktarı Dega- zör (Dearator) sistemleri vasıtası ile termik olarak giderilme- lidir. Bu işlem kazan besi suyunun Degazör kulesinde düşük basınçtaki buhar ile ani olarak ısıtılarak, kazan besi suyu sıcaklığının, oksijenin su içindeki çözünürlüğünün azaldığı 102 C ve üzerine çıkarılarak besi suyundaki çözünmüş oksijenin gaz fazına geçirilmesi ve degazör içindeki artı basınç (0.2-0.5 bar) vasıtası ile degazör kulesi üzerindeki havalık vasıtası ile oksijenin de atmosfere atılması ile sağlanmaktadır. Oksijenin Kimyasal Giderimi Degazörden bakiye kalan oksijen çeşitli kimyasal oksijen tutucular ile tamamıyla sıfırlanmalıdır. Kimyasal oksijen tutu- cular temel olarak inorganik ve organik oksijen tutucular diye iki sınıfta toplanabilir. Oksijen tutucuların seçiminde dikkat edilmesi gereken önemli kriteler, gıda proseslerine uygun- luğu (NSF ve FDA belgeleri), çalışma basınç limitleri, 1 ppm oksijen için gerekli olan oksijen tutucu miktarı, buhar fazına geçip geçmediği, termal kırılma ürünleri ve ürünün kendi- sinin ve/veya termal kırılma ürünlerinin toksitite (zehirlilik) değerleri ile kanserojen etkiler gösterip göstermediği vb. Bu ön bilgileri verdikten sonra kazan ve kondense sisteminde meydana gelebilecek olan oksijen korozyonu problemleri için yapılan kimyasal ıslah metotlarını inceleyebiliriz.