dan ayrılması için ilk aşama demirin yükseltgenmesidir. Doğal yollarla demir giderimi için formül şu şekildedir: Fe+2 ➔ oksiclasyon ➔ Fe+3 ➔ çöktürme ➔ Fe(OH) 3 Bu aşamada oksidasyon, kimyasal eklenmesi ya ela havalandırma ile gerçekleşir. Okside olmuş demir bileşeni çöktürme ya da filtrasyon ile sudan ayrılabilir. Bu proses, demir içeriği maksimum 7 mg/lt için etkilidir. Kimyasal Proses: Suya güçlü oksitleyici kimyasallar eklenerek, demirin oksitlenmesi sağlanır. En yaygın kullanılan kimyasallar; Klorclioksit (ClO2 ), Ozon (03), Potasyumpermanganattır (KMnO,ı). Fiziksel Proses: Suyu havalandırarak demiri okside etmek üzere suya, başka havalandırıcılar ya da üfleyiciler (blower) ile bava verilir. Fe(OH)3 bileşiği, suda partikül boyutu 10 mikron ve üzerinde olup çökelme eğilimindedir. Fe(OH)3'ün sudan ayrılması, filtrasyon ya da çöktürme havuzları ile yapılır. Filtrasyon için çoğunlukla granüler filtrasyon (Kum Filtre) kullanılır. Gerek granüler filtrasyon gerekse çöktürme yönteminde geniş alana ihtiyaç vardır. Yapılan Testler Su kalitesinin belirlenmesi, demirin okside edilmesi için gerekli hava ihtiyacı ve bekleme zamanının belirlenmesi, uygun filtrasyon kaset tipinin seçilmesi için test ve deneyler yapılmıştır. Suda oksidasyonun zamana göre gerçekleşme oranı, zaman ve bulanıklık ölçümü ile belirlenmiştir. Zamana Bağlı Bulanıklık Artışı o -ı---+--+---+---+---+---+-------< o 10 20 :ıo 40 50 60 70 Tlnı•.t(r,ıin) Grafikten ele görüleceği gibi okside olan demir, suda renk ve bulanıklığı arttırarak 50 dakika sonunda 16 NTU'ya ulaşmakta ve sonrasında 17 NTU'cla sabitlenmektedir. Resimde görülen havalandırma öncesi ve havalandırma sonrası alınan iki mımuneye aittir. Ham su (Soldaki), 2 NTU bulanıklık değerine sahipken, 50 dakika havalandırma sonrasında renginin koyu kırmızı olduğu gözlenmekte ve bulanıklığının 16 NTU'ya yükseldiği ölçülmektedir. Ham su, 15 dakika ve 30 dakika havalandırılmış numunelerin, 2 mikron kaset filtrasyonu sonrasında ve filtre edilmeden önce bulanıklıkları ölçülmüş ve aşağıdaki grafik elde edilmiştir: NTU 4000 2~mikronkaset. Bulanıklık tostl, 35 • 00 □ Befocecassett& ■ A!ler casseıto ,000 25.00-ı------------i ~oo+------------1 1.5.00+------------i 5.00 000 Han, Su 15 nıln oksldasyon 30 mln oksldasyon Grafikten görülebileceği gibi, 30 dakika havalandırılan su, 2 mikron kaset filtreden geçirildikten sonra 0,72 NTU bulanıklık içermektedir. Resimde; soldan sağa doğru, Ham suOkside olmuş su- 2 mikron kaset filtreden geçmiş (arıtılmış) su resimleri görülmektedir. Havalandırma + 2 mikrona filtrasyon yöntemi ile sudaki demirin bertarafındaki verim aşağıdaki grafikte ele açıkça görülmektedir: Toplam Fo Gldoriml Z5 \ 5 0.5 H-su H....C.ııdomwı 2M.bonf<llfM)'Ol'I So,,ırııı Arıtma Tesisinin Kurulması Yapılan testler ve mühendislik çalışmaları doğrultusunda, sudan demir iyonlarının alınması amacıyla 250 m3/h kapasiteli su arıtma tesisi kurulmuştur. Tesise yer altından pompalar vasıtası ile alınan su, öncelikle havalandırma tankına girmektedir. Havalandırma tankı bekleme süresi 30 dakika seçilmiştir. Havalandırma tankında demir (Fe+2 ); okside olarak Fe(OH)3 bileşiği oluşmakta ve pompalar ile TIMEX AMF' otomatik filtrelere gönderilmektedir. TIMEXAMF' otomatik filtrelerde 2 mikrona filtre edilen su, ortalama 0,186 mg/lt Fe konsantrasyonu ile şebekeye verilmektedir. Şekilde havalandırma tankı ve iç yayıcıları (Diffuser) görülmektedir. Sistenıcle sürekliliği sağlamak adına yedekli olarak 2 adet 250 m3 /h kapasiteli TIMEX AMF' Otonıatik Filtre kullanıldı. 2 Mikron Otomatik Filtrelerin Genel Yerleşim Planı Kaynaklar: • Çakmakçı M. (2006), Fe(II) konsantrasyonunun filtre yük kaybı ve çıkış su kalitesine etkisi, İTÜ dergisi Cilt:16, Sayı:1-3, 135-143 ■ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 15 [ill
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=